Natuurvriendelijk telen kent alleen maar winnaars

ARTIKEL

Meike Wessels, woensdag 27 juli 2022

266 sec

Hogere baten door intensief samenspel tussen natuur en teelt

Met de afnemende biodiversiteit en de toenemende bewustwording van het feit dat de bodem de basis van de teelt is, wint duurzaam kweken terrein. Erwin Maaijen van boomkwekerij A & E Maaijen legt zich sinds jaar en dag toe op duurzame teelt. Hij ervaart dat de opbrengst door zijn samenwerking met de natuur hoger is dan voorheen.

Erwin Maaijen van A & E Maaijen

Duurzaam, natuurvriendelijk, biologisch - de termen wijzen allemaal dezelfde kant op: zodanig telen dat de ecologische voetafdruk zo klein mogelijk blijft, en dat zowel flora en fauna als de mens de vruchten plukken van de wisselwerking. Kwekers mogen hun plantgoed pas als 'biologisch' etaleren als ze Skal-geregistreerd zijn. Maar niet voor elke kweker met interesse in duurzame teeltwijzen is het een logische stap om de Skal-molen in te gaan. Zo'n registratie neemt een aantal jaar in beslag, vanwege de overgangsperiode waarin de kweker zijn plantgoed niet als biologisch mag verkopen. Ook het uitgangsmateriaal dient biologisch te zijn, maar dat is niet altijd voorhanden.
Vaststaat dat biologisch, duurzaam of natuurvriendelijk kweken vaak een hogere winst oplevert dan klassieke teeltwijzen, zo ervaart Erwin Maaijen. 'Middelen worden steeds specifieker, duurder of verdwijnen van de markt. De kans van slagen wordt daardoor steeds kleiner. Ook moet je de toepassing vaker herhalen om hetzelfde resultaat te krijgen', zo licht hij toe.

Kip-of-eivraag

Vraag en aanbod blijken in de markt van Skal-gecertificeerde kwekers niet naadloos op elkaar aan te sluiten. De kip-of-eivraag dringt zich steeds weer op: zijn er te weinig Skal-gecertificeerde kwekers die aan de vraag van opdrachtgevers en overheden kunnen voldoen, of blijft juist de vraag van opdrachtgevers en overheden uit? Het is een complex vraagstuk, zo blijkt uit een artikel dat eind vorig jaar in dit vakblad verscheen:

LEES OOK

Biologisch boomkweken vraagt aanpassingsvermogen, ook van overheden

06-09-2021 | ARTIKEL

381 sec

'Waarom tegen de natuur vechten als je er ook mee kunt samenwerken?'

Hoewel Maaijen voorlopig niet voornemens is om een Skal-registratie aan te vragen, kweekt hij zijn plantgoed op een zo natuurlijk mogelijke manier. Dat houdt in dat hij de medicijnkast nauwelijks gebruikt en dankbaar gebruikmaakt van natuurlijke vijanden en bodemschimmels. Bij hem dient de bodem dan ook als basis van de teelt; de gezondheid daarvan bepaalt grotendeels het eindresultaat. Dat gewasbeschermingsmiddelen steeds duurder en specifieker werden, was voor Maaijen een stimulans om biologische middelen te onderzoeken. 'Maar het belangrijkste argument om de biologische manier van kweken te onderzoeken en toe te passen is: waarom zou je tegen de natuur vechten als je er ook mee kunt samenwerken?' Daarnaast was zijn vader, Arie Maaijen, al geruime tijd bezig met biologische teelt.

Beter voorkomen dan genezen

Wie zich een beetje verdiept in biologisch telen, komt het devies ongetwijfeld tegen: een duurzame kweekwijze is niet een curatief, maar preventief. Dat houdt in dat je ziekten en plagen zo veel mogelijk wilt voorkomen in plaats van genezen. Het lukt Maaijen nog niet om helemaal chemievrij te telen. 'We hebben laatst corrigerend gespoten tegen wolluis, maar de rest van het jaar blijft de medicijnkast zoveel mogelijk gesloten. Dat is vooral te danken aan het goede bodemleven met voldoende organisch materiaal en de massa natuurlijke vijanden die daardoor aanwezig is', zo besluit Maaijen.

Natuurvriendelijk kweken leidt tot een aantrekkelijke leefomgeving voor insecten
Natuurvriendelijk kweken leidt tot een aantrekkelijke leefomgeving voor insecten
Natuurvriendelijk kweken leidt tot een aantrekkelijke leefomgeving voor insecten

Zo gaat Maaijen spint te lijf door roofmijt uit te zetten en Trianum aan de potgrond toe te voegen. Hierdoor krijgt Pythium (wortelschimmel) geen kans om de planten aan te tasten. Ook zet hij bewust roofmijt in die weer gek is op begoniamijt. Maaijen: 'Het is een hele zoektocht, maar we leren ieder jaar bij. Daar hebben we wel wat leergeld voor betaald, maar als je de natuur eenmaal begrijpt, begin je zelf ook dingen te zien.' Op de vraag of hij zich naast zijn vader nog door andere professionals laat inspireren, vertelt hij veel te halen uit de contacten met Plant Health Cure, Koppert Nederland en DCM Nederland. Maaijen: 'Daardoor is de verduurzaming van onze teelt versneld.'

Biodiversiteitsparadijs

Om de bodem zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor natuurlijke vijanden en bodemschimmels, richtte Maaijen een nabijgelegen akker in als biodiversiteitsparadijs met inheemse bloemrijke soorten. Wespen, sluipwespen, engerlingen en lieveheersbeestjes voelen zich er ongetwijfeld thuis. Diverse elzen en een elzenhaag omheinen de akker en bieden onderdak aan mussen en merels. 'Reken maar dat die vogels en insecten uitstapjes maken naar onze kwekerij om een rups, kever, luis of een andere voedzame maaltijd te bemachtigen.'

'Door een te snelle groei raken planten verzwakt en zijn ze vatbaar voor ziekte en plagen'

Deze manier van kweken vergt volgens Maaijen voorwerk. Niet alle soorten zijn bijvoorbeeld geschikt. 'Kijk kritisch naar je assortiment. Als je ziektegevoelige soorten kweekt, kunnen die een besmettingshaard of ontstekingsbron veroorzaken. Neem daar zo veel mogelijk afscheid van. Kijk vervolgens waar je last van hebt. Vaak ontstaan ziekten en plagen door een te harde groei, waardoor planten verzwakt raken en vatbaar zijn. Vraag je ook af waarom je planten ziek zijn en bedenk vervolgens wat je daarvoor nodig hebt. Met verdrijvers, bijvoorbeeld, kom je al een heel eind. Sinds wij berken hiermee bespuiten, is de bladmineerder niet meer teruggekomen. Verdrijvers zorgen dat het blad op natuurlijke wijze vies smaakt of stinkt, bijvoorbeeld door knoflookextracten.'

Accepteren dat niet alles goed gaat

Als curatief ingrijpen geen optie meer is, gaat het vanzelfsprekend een keer mis. 'Ik accepteer dat ik tien tot twintig planten uit een partij van vijfduizend moet weggooien. Dat doe ik liever dan chemische middelen gebruiken die schade aanbrengen aan natuurlijke vijanden of ander positief biologisch leven.' Maaijen adviseert dan ook om klein te beginnen, in een hoek op de kwekerij. 'Zorg dat je een afspiegeling van je assortiment hebt en experimenteer met bodemverbetering, verdrijvers en het uitzetten van verschillende mijten. Op basis daarvan kun je verder uitbouwen en kijken wat aanslaat. Er is heel veel mogelijk, maar je moet het wel zien en willen.'
De code die Maaijen nog niet heeft weten te kraken, is die van het onkruid. 'Ik heb nu al twee schoffelrondes met de hand gedaan en onlangs een schoffelmachine aangeschaft. Op een gegeven moment kom je er niet onderuit om chemisch in te grijpen. Ik probeer dat zo lang mogelijk uit te stellen en het zo natuurbewust mogelijk aan te pakken. Ik denk altijd: alle chemie die ik in of op de grond spuit, is per definitie slecht voor het bodemleven en levert stress op voor de planten. Je kunt altijd corrigeren met chemie, maar je kunt ook kijken hoe het komt dat je last hebt van schimmel, bijvoorbeeld door een te hoge luchtvochtigheid of doordat de plant al ziek was. Dat zijn de knoppen waaraan je moet draaien.'

Erwin Maaijen staat bekend om zijn bijzondere teelt

Hogere baten bij samenwerken dan bij tegenwerken

Maaijens zoektocht naar een gezonde bodem levert hem vooral voordelen op, zo constateert hij. 'Mijn planten zijn sterker, mooier van kleur en sommige soorten krijgen er zelfs een betere vertakking van. Ook uit de grondmonsters die we regelmatig nemen, blijkt dat de hoeveelheid bodemmineralen goed is. Dan zie je dat het werkt wat je doet. Voor mij is dat het signaal dat ik goed bezig ben.'

'Bij de juiste samenwerking kunnen ondergrondse organismen veel werk voor je verrichten'

Behalve dat zijn planten een hogere kwaliteit hebben, neemt de natuur hem ook een stukje werk uit handen. 'Onder de grond leeft meer dan boven de grond. Als je de juiste samenwerking met het bodemleven weet te vinden, kunnen ondergrondse organismen veel werk voor je verrichten. Het duurt weliswaar een aantal jaar om het systeem op te bouwen, maar het betaalt zich zeker uit. Als wij een tweejarige teelt rooien, zit de bodem vol regenwormen, diep donkerroze gekleurde wormen. Dan weet je dat het goed zit met het bodemleven.'
Of Maaijen in de toekomst een Skal-registratie aanvraagt, hangt af van zijn klanten. 'Als mijn klanten een MPS-certificering of Skal-registratie vragen, zit ik klem. Dan moet ik mijn teelt dusdanig aanpassen dat ik er waarschijnlijk op achteruit ga. Maar voorlopig maak ik mij geen zorgen.'

Boomkwekerij A & E Maaijen

Samen met vader Arie kweekt Erwin Maaijen al jaren bijzondere en in de vergetelheid geraakte soorten, die hij opnieuw bij het grote publiek onder de aandacht brengt. A & E Maaijen exporteert onder meer naar landen als Denemarken, Polen, Duitsland, Frankrijk, België en Tsjechië.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie