Operationeel directeur Van Helvert: 'Het valt niet mee'

ARTIKEL

Karlijn Raats, donderdag 17 maart 2022

402 sec

Tekort aan handjes in de boomkwekerij lijkt onomkeerbaar

Alle sectoren in Nederland kampen met een arbeidstekort; dat is in de goed draaiende boomkwekerijsector niet anders. Maar in de boomkwekerij speelt dit probleem landelijk al bijna tien jaar en de situatie wordt met de dag nijpender. Vakblad Boom in Business spreekt met enkele boomkwekers die al een aantal jaren flink investeren in het aantrekken van nieuwe mensen. Hebben hun inspanningen geloond?


Werken in de laanboomteelt is fysiek zwaar en boomkwekerijen in het hele land merken dat de Nederlandse jeugd minder te porren is voor dit soort werk. Zelfs in boomkwekerijregio's waar al generaties lang familiebedrijven actief zijn, kampen de kwekers met gebrek aan opvolging.
Binnen de sector wordt veel samengewerkt om jongeren op scholen te enthousiasmeren voor dit veelzijdige vak, waarin telers, vermeerderaars, machinewerkers en commerciële medewerkers actief zijn. Maar vooralsnog lijkt het tij niet te keren. Boomkwekerijen adverteren zich suf, maar trekken nauwelijks nog jeugd aan voor zaterdagen of vakanties. Jongeren die klaar zijn met school, geven de voorkeur aan kantoor- of verkoopfuncties bij toeleveranciers of aan totaal andere branches, die hen om uiteenlopende redenen aantrekkelijker lijken.

Frank van Helvert

Opheusden

Frank van Helvert is operationeel directeur bij handelskwekerij Huverba. Hij zat ook enige tijd in de werkgeverscommissie van LTO en werkte lange tijd als ondernemerscoach/organisatieadviseur. Hij weet als geen ander van de grote arbeidskrapte bij boomkwekers, maar ook in de glastuinbouw en overige arbeidsintensieve sectoren. Van Helvert probeert het probleem met een open blik te benaderen, ook al valt de realiteit weleens tegen.
'De regio Opheusden is een echt laanboomcentrum, waarin van oudsher grote families actief zijn', vertelt Van Helvert. 'Dat verzekerde lange tijd de doorstroom van arbeidskrachten in de boomkwekerij: jongeren traden vanzelfsprekend in dienst bij een boomkwekerij, net zoals hun familieleden vóór hen. Maar sinds vijf jaar hebben de boomkwekerijopleidingen ook in deze regio moeite om de klassen van de bbl-trajecten te vullen. Daarnaast zie je de trend dat veel van de jongeren die de boomkwekerijopleiding hebben afgerond, in een andere sector of voor zichzelf gaan werken.'

Huverba

Forse wervingsinspanningen

Volgens Van Helvert gaat het idealisme verloren van buiten willen werken met de handen en doorzetten onder zware omstandigheden. 'Je kunt scooters beloven of aanzienlijk meer loon bieden dan een supermarkt of transportbedrijf, maar dat zet geen zoden aan de dijk. Je moet tegenwoordig creatiever zijn.'
Huverba, dat werkt met zestig vaste medewerkers en tien zzp'ers, bedenkt allerlei ludieke acties om zichzelf op de kaart te zetten. De website is opgeleukt met plaatjes en filmpjes over personeel, techtoepassingen en machines. Het bedrijf houdt open dagen en probeert regelmatig met andere regionale bedrijven een wervingscampagne op te zetten. Van Helvert netwerkt stevig met mbo- en hbo-groenscholen. Zo geeft hij gastlessen, accrediteert hij opleidingen en onderhoudt hij contact met beroepskeuzeadviseurs. 'Het grootste deel van mijn tijd gaat op aan werving', zegt de operationeel directeur.
Hebben de inspanningen geloond? 'Redelijk; we hebben de afgelopen jaren een aantal nieuwe mensen kunnen verwelkomen en we krijgen het allemaal nét rond. Maar de situatie is zo nijpend dat dat ons over drie jaar misschien niet meer lukt.' Huverba heeft het afgelopen jaar een beloning van 1000 euro netto uitgeloofd voor iedereen die een geschikte persoon aandraagt. Deze opmerkelijke wervingsmethodiek heeft in 2021 twee nieuwe mensen opgeleverd. 'Het is opmerkelijk, maar we moeten out of the box denken, anders loopt het bedrijf vast', verklaart Van Helvert.

De personeelskrapte is zo groot, dat er beloningen van duizend euro worden uitgeloofd voor het aandragen van een geschikte persoon

Van Helvert zegt uitdrukkelijk dat hij het moreel verwerpelijk vindt om jonge geschikte mensen bij andere boomkwekers weg te halen, wat hij weleens ziet gebeuren bij andere bedrijven. 'We hebben het allemaal moeilijk in dit kleine wereldje. Mensen bij elkaar weghalen met allerlei lokkertjes vind ik dan ook uit den boze. Mensen mogen ons benaderen; wij gaan geen mensen benaderen die elders werken. In deze kleine sector is samenwerken belangrijker dan uithollen.'

Geen luchtkastelen

Huverba adverteert ook. Het is echter lastig de advertenties te voorzien van prikkelende inhoud voor de doelgroep, ook buiten de regio Opheusden; denk aan Nijmegen, Tiel of Wageningen. Van Helvert: 'Bij deze doelgroep geldt vaak: onbekend maakt onbemind. Bij werving is het dan ook de kunst om niet de begane paden te bewandelen en origineel te zijn.'
Wat Huverba niét doet, is luchtkastelen beloven. Van Helvert: 'Die zijn er ook niet. Onze medewerkers werken wel met iPads, apps en kluitmachines, maar uiteindelijk moeten er in de laanboomteelt toch vooral toppen worden geknipt, bamboestokken verwijderd en ander fysiek werk worden verzet. Om toch origineel te zijn, hebben we ooit advertenties laten plaatsen met de slogan 'wil je gratis bij ons buiten komen fitnessen?', met een afbeelding van iemand die zich in de kwekerij in het zweet werkt. Het leverde niets op, maar er werd wel over gepraat in de regio: Huverba had iets bijzonders gedaan.'

'Een app is leuk, maar uiteindelijk moeten er toch vooral toppen geknipt worden en ander fysiek werk worden verzet'

Over het algemeen moet Van Helvert concluderen dat adverteren met vacatures in de laanboomteelt Huverba weinig geschikte geïnteresseerden oplevert. 'Op advertenties komen bijvoorbeeld weleens academisch opgeleide mensen af die een moestuin als liefhebberij hebben. Zij zijn gemiddeld genomen al wat op leeftijd. Ik zeg dan eerlijk tegen ze dat het werk in de laanboomteelt te zwaar voor ze is en intellectueel te weinig uitdaging biedt.' Toch blijft Van Helvert iedereen ontvangen. Voor hem geldt niet de cv als leidraad, wel de motivatie en fysieke capaciteit.

Zij-instromers

Huverba is ook actief in de containerteelt. Dit werk is fysiek minder zwaar en schoner dan het werk in de klei bij de laanboomteelt. Het lukt Huverba dan ook beter om nieuwe mensen te vinden voor de containerteelt. Dat zijn voor een groot deel mensen met een andere werkachtergrond, zij-instromers dus. Van Helvert wil collega-boomkwekers meegeven dat er meer geschikte mensen zijn dan ze wellicht denken.
Hij geeft voorbeelden van zij-instromers die met succes aan de slag zijn gegaan in de containerteelt. 'Onlangs is er iemand uit Zuid-Afrika bij ons komen werken die barrista was van beroep, maar thuis zelf planten kweekte. Door de coronacrisis zat hij met minder werk. Zijn vriendin is vlakbij ons bedrijf werkzaam aan de Wageningen Universiteit; daarom solliciteerde hij bij ons. Hij heeft een gezonde belangstelling, is intelligent en enorm gedreven. We zijn erg blij met hem.'
Een ander voorbeeld is een bosbouwstudente uit Wageningen die er na een jaar achter kwam dat ze werd opgeleid tot onderzoeker, maar dat haar voorkeur lag bij een koppeling met de praktijk. Van Helvert: 'Ze had onze advertentie gelezen, en onze website en duurzame aanpak spraken haar aan. Haar sollicitatie heeft ertoe geleid dat ze nu met veel plezier bij ons in de kas en buiten werkt. Onlangs stuurde ze uit zichzelf een uitgewerkt voorstel, waarin staat hoe Huverba nog duurzamer kan worden. Dat zou kunnen door bepaalde plantensoorten in de berm te plaatsen voor het aantrekken van natuurlijke vijanden, bijvoorbeeld van de bladroller. Dat vinden wij fantastisch. Ook hebben we een chef-kok in dienst gehad die goed werk verrichte. Hij is uiteindelijk in een andere branche gaan werken. Maar mijn punt is: denk niet meteen: wat moet ik met zo'n cv? als iemand komt solliciteren. Drink samen een kop koffie, ga het gesprek aan en kom erachter wat die persoon wil en kan.'
Naast de jongen uit Zuid-Afrika werken er acht andere nationaliteiten bij Huverba, waaronder vluchtelingen uit Myanmar en Eritrea. Zij kwamen bij Huverba werken na bemiddeling door een kerkelijke organisatie. 'Deze groep mensen heeft het ontzettend naar de zin bij ons in de containerteelt. Doordat ze wat kleiner zijn, is het voor hen makkelijker werken in de kleine containerplanten. Ze zijn heel geduldig en tevreden en vinden het geen probleem om lang achter elkaar terugkerende werkzaamheden uit te voeren. Wat ook opvalt, is dat ze uitermate vriendelijk zijn en ons wegwijs willen maken in hun cultuur', vertelt Van Helvert.

Seizoenskrachten

In de boomkwekerij zijn al jarenlang buitenlandse krachten werkzaam, vooral in het seizoen. Huverba werkt met twee vaste medewerkers uit Polen die zich in Nederland hebben gevestigd. Alle seizoensmedewerkers die negen maanden per jaar bij Huverba komen werken, zijn familieleden of bekenden van de twee Poolse medewerkers, die in Polen in hetzelfde dorp wonen. Het zijn volgens Van Helvert hardwerkende, rustige mensen, die Huverba zelf onderdak biedt in twee huizen. 'Huverba hoeft dus niet te werven voor het seizoen of te werken met uitzendbureaus. Dat laatste hebben we voorheen wel gedaan, maar dat was een grote teleurstelling', aldus de operationeel directeur.
'We investeren in goede werk- en woonomstandigheden voor de seizoenskrachten. Zij krijgen hetzelfde betaald als onze vaste medewerkers volgens de cao Open Teelten, en ontvangen dezelfde toeslagen bij overuren en werk in het weekend. Ze krijgen ook een bonus met kerst en schuiven aan bij het kerstdiner en personeelsfeesten. Deze mensen zijn meer dan negen maanden weg van huis om bij ons te werken; dat is dus wel het minste wat we voor ze kunnen doen. Door hierin te investeren, hopen we op mond-tot-mondreclame bij hen thuis in Polen, zodat we in de toekomst verzekerd blijven van voldoende geschikte handen in het seizoen. Maar het belangrijkste is dat we een goede band opbouwen met deze mensen en dat lukt goed.'

Toekomst

Huverba heeft ook nieuwe medewerkers kunnen verwelkomen met behulp van een agrarisch bemiddelingsbureau. 'Via dat bureau hebben we in totaal twaalf mensen aangenomen voor de productie, verkoop/inkoop en administratie. Helaas kon ook dit bureau de afgelopen twee jaar niemand meer leveren door de krapte op de arbeidsmarkt.'
Van Helvert voorspelt dat er in de traditionele boomkwekerijregio's een zekere doorstroom blijft van geschikte regionale arbeidskrachten, maar dat boomkwekerijen buiten deze regio's het erg zwaar krijgen. Hij denkt dat ze steeds meer aangewezen zullen zijn op buitenlandse krachten. Zij-instromers zullen naar zijn inschatting een kleiner aandeel van het personeelsbestand vormen dan buitenlandse krachten, simpelweg omdat die laatste groep het fysiek en mentaal beter aankan om lange dagen te maken en fysiek werk te doen. Hij kent een collega-boomkweker die alleen nog maar werkt met Poolse vaste medewerkers.

'Boomkwekerijen zullen voor vast personeel steeds meer aangewezen zijn op buitenlandse krachten'

Van Helvert concludeert: 'Zelfs al versta je de kunst van het werven op de Nederlandse arbeidsmarkt, het tekort aan handjes in de boomkwekerij gaat niet meer verdwijnen, denk ik.'

Mond-tot-mondreclame

Laxsjon Plants

Henk Huijsman is eigenaar van Laxsjon Plants. Dit bedrijf heeft zijn hoofdvestiging in Otterlo en voert de logistieke processen uit vanuit Zundert, waar het in 2019 Expertrees overnam. Er werken twaalf mensen op kantoor en twaalf man buiten. 'We hebben momenteel geen personeelstekort, maar binnenkort gaat er een loodsmedewerker met pensioen. We gaan een vacature plaatsen in de krant van de regio Zundert en ook via sociale media adverteren. Het zal wellicht niet meevallen om deze te vullen', aldus Huijsman.

Henk Huijsman

Personeelsbehoud is net zo belangrijk als werving, weet Huijsman. 'Wij zetten in op zo gunstig mogelijke werkomstandigheden voor de medewerkers. Als er 's avonds wordt doorgewerkt, verzorgen wij het eten, we houden een kerstborrel en personeelsfeesten, iedereen ontvangt een eindejaarsbonus en we spreken regelmatig onze waardering voor ze uit. We vertellen onze medewerkers hoe de zaken het afgelopen jaar zijn verlopen, zodat ze zich betrokken voelen. Als er onder het personeel ideeën zijn voor verandering, luisteren we daarnaar en kijken we of we er iets mee kunnen doen. We werken met korte lijnen en lopen als eigenaars mee; wij maken ook veel uren. Dat inspireert het personeel. Dankzij de positiviteit, goede arbeidsvoorwaarden en fijne werksfeer hebben we weinig verloop. Iedereen die bij de oprichting in 2017 bij ons kwam werken, werkt hier nog steeds. En doordat onze medewerkers vol lof over hun werk spreken, zijn enkele partners hier ook komen werken.'

'Doordat onze medewerkers vol lof over hun werk spreken, zijn enkele partners ook bij ons gekomen'

Huijsman deelt de verwachting van Van Helvert dat boomkwekerijen steeds afhankelijker zullen worden van arbeidskrachten uit het buitenland. Zelf werkt Laxsjon Plants met zeven vaste krachten uit Roemenië die in Nederland of België zijn komen wonen. Op kosten van Laxsjon Plants hebben ze taalcursussen gevolgd, zodat er in het Nederlands gecommuniceerd kan worden. 'Ze doen fantastisch werk en worden daarnaar beloond. Zij vertellen op hun beurt hun kennissenkring thuis hoe goed ze het hier hebben. Ook via hen hopen we op mond-tot-mondreclame.'

LEES OOK Tekort aan personeel verwacht door daling arbeidsmigranten 13-06-2019 | NIEUWS 72 sec

LOGIN   met je e-mailadres om te reageren.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie