Vergroeningsstrategie chemieconcerns gaat onverminderd door, ondanks lange wachttijd Ctgb

ARTIKEL

Meike Wessels, maandag 14 juni 2021

449 sec

Wel wordt gevreesd voor belemmering van innovaties op lange termijn

Onlangs luidde de tuin- en landbouwsector de noodklok in een artikel in Nieuwe Oogst. Telers willen graag verduurzamen, maar menen daar niet aan toe te komen door het schaarse aanbod aan groene middelen. Dit aanbod zou achterblijven door de lange wachttijd bij het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Dit vakblad maakte een rondgang langs verschillende gewasbeschermingsproducenten, om na te gaan welke invloed de vertraging heeft op de ambitie om te vergroenen.

Tjeerd de Groot van D66 stelde naar aanleiding van het artikel in Nieuwe Oogst Kamervragen over de lange wachttijd. Minister Schouten van het ministerie van LNV beantwoordde deze onlangs met de boodschap: 'Het Ctgb heeft de beoordelingscapaciteit de afgelopen jaren uitgebreid, maar dat kan niet voorkomen dat de vraag inmiddels groter is dan het Ctgb aankan. Het Ctgb levert bovengemiddeld veel werk.'

Maatregelen

Aanvullend zijn er maatregelen genomen om de doorlooptijd per aanvraag terug te dringen. Zo wordt de instroom van Europese aanvragen voor onder andere de goedkeuring van nieuwe werkzame stoffen en de zonale toelating van nieuwe gewasbeschermingsmiddelen voorlopig beperkt. Ook bekijkt het Ctgb jaarlijks of er een gecontroleerde groei van de capaciteit nodig is, waarbij rekening wordt gehouden met het absorptievermogen van een team, dat wil zeggen de grootte van de groep en de balans tussen ervaren medewerkers en starters.

'Het Ctgb heeft de beoordelingscapaciteit de afgelopen jaren uitgebreid, maar dat kan niet voorkomen dat de vraag inmiddels groter is dan het Ctgb aankan'

Volgens Schouten gaat het niet alleen om de capaciteit bij het Ctgb; ook de beoordelingscapaciteit bij de overige lidstaten speelt een belangrijke rol. Het Ctgb onderschrijft dat in een onlangs verschenen persbericht, met de boodschap dat het verhogen van de capaciteit in de lidstaten hard nodig is. Onder meer door de brexit zijn de tekorten opgelopen. Het college laat weten het probleem 'proactief' te agenderen in de verschillende Europese overleggen.

Remdry: een fytosanitair systeem om te voorkomen dat resten van gewasbescherming in het water terechtkomen. Foto: Syngenta

Nieuwe biologische stoffen en middelen

Momenteel krijgen nieuwe aanvragen bij het Ctgb een tijdslot in 2024 toegewezen. Schouten benadruk echter in haar reactie dat het niet zo is dat het Ctgb tot die tijd geen nieuwe groene gewasbeschermingsmiddelen in beoordeling kan nemen. Schouten: 'Het Ctgb heeft voor de komende jaren juist al een behoorlijk aantal aanvragen voor nieuwe stoffen en middelen als rapporterende lidstaat geaccepteerd en in de planning opgenomen, waaronder veel nieuwe biologische stoffen en middelen.'

'Telers moeten proberen anders tegen de problematiek aan te kijken'

Wat wordt verstaan onder groene middelen?

Volgens Nefyto, de brancheorganisatie voor producenten van gewasbeschermingsmiddelen, zijn groene middelen te verdelen in drie categorieën: middelen die gebruikt mogen worden in de biologische teelt, middelen van natuurlijke oorsprong, en middelen waarvan de actieve stof door de EU als laagrisicostof is erkend en die door het Ctgb als laagrisicomiddel zijn toegelaten. Zo zijn er middelen op basis van micro-organismen of stoffen daarvan, middelen op basis van stoffen afkomstig van planten en/of dieren, en middelen op basis van zouten en/of mineralen.

Ervaring gewasbeschermingsproducenten

Dit vakblad maakte een rondgang langs verschillende gewasbeschermingsproducenten, om uit te zoeken welk effect de lange wachttijd heeft op de vergroeningsstrategie van de ontwikkelaars. Hiervoor spraken we met Bayer Crop Science, Syngenta Crop Protection en Certis Europe.

Kwekers menen niet aan verduurzaming toe te komen door het schaarse aanbod van groene middelen. Wat is jullie bevinding daarin?

Edwin Hendriks, crop manager bij Certis:

'Er zijn al veel groene middelen beschikbaar en het aantal neemt nog steeds toe, om het wegvallen van conventionele middelen op te vangen en te voldoen aan de toenemende vergroeningseisen. Wat veel belangrijker is bij verduurzaming, is kennisopbouw, zowel bij de teler als de fabrikant. Daarbij gaat het om kennis over zowel ziektes en plagen als over producten, dus wanneer je ze inzet en op welk moment. Het inzetten van een biologisch product is niet hetzelfde als van een conventioneel middel; je moet kijken hoe het werkt en op welk moment in de cyclus van de ziekte of plaag je het inzet. De meeste groene middelen moeten preventief en niet curatief worden toegepast. Dat vergt een andere manier van werken en denken dan de sector tot nu toe gewend was. Telers moeten proberen anders tegen problematiek aan te kijken.'

'De gedachte moet niet zijn: als we maar genoeg groene middelen hebben, is het probleem opgelost'

Jolanda Wijsmuller, vergroeningsspecialist bij Bayer Crop Science:

'We roepen dat we meer moeten vergroenen en denken dat de gewasbeschermingsproblematiek is opgelost als er meer groene middelen op de markt komen. Daar wil ik nuancering in aanbrengen. Natuurlijk is het prettig als de beoordelingsautoriteiten meer groene middelen in registratie nemen, maar wij zien al veel middelen met potentie op de markt die telers nog niet gebruiken. Vergroening biedt dus nog meer potentie dan nu wordt toegepast in de markt. Een ander aandachtspunt is dat een groen middel niet zomaar een synthetisch product vervangt. Daarbij moet de gedachte niet zijn: als we maar genoeg groene middelen hebben, is het probleem opgelost. Er is meer nodig bij de huidige manier van telen. Zo is de effectiviteit van een groen middel niet 97%, zoals bij veel chemische middelen, maar vaak tussen de 60 en 80%. Daarnaast zijn groene middelen vaak duurder door de hoge productiekosten. De complexiteit en afhankelijkheid van het tijdstip van toepassing vragen van onze kant meer onderzoek en ook meer kennisoverdracht.'

Jolanda Wijsmuller, Bayer Crop Science

Hanneke Verhelst, hoofd duurzaamheid bij Syngenta:

'Wij zien dat telers zoeken naar oplossingen voor chemische middelen die wegvallen. Sommige middelen verdwijnen ten gevolge van strengere wet- en regelgeving, en wat dan? Een biologisch middel kan een oplossing zijn om dat te ondervangen, maar we kijken ook naar andere oplossingen. Bijvoorbeeld door verschillende technieken te combineren, zoals veredeling om een plant weerbaarder te maken, of een combinatie van chemie en biologie. Ook kijken we naar precisietechnieken, zodat ieder druppeltje gewasbescherming op de juiste plek komt én alleen toegepast wordt waar nodig. We geloven dat een combinatie van technieken gaat helpen voor de verdere verduurzaming van de land- en tuinbouw, en waar nodig de gaten dicht die er momenteel zijn.'

In hoeverre heeft de lange wachttijd bij het Ctgb invloed op jullie ambitie om te vergroenen?

Hendriks, Certis: 'Wij ervaren op kortere termijn geen last; wel zijn er lichte vertragingen. Veel groene middelen zitten al in het registratieproces. Het is echter wel belangrijk dat dit knelpunt opgelost wordt. De ontwikkeling van een middel vergt vele jaren. Lange wachttijden verhogen de ontwikkelingskosten en belemmeren daarmee de mogelijkheden om meer groene middelen te ontwikkelen. Om innovatie te bevorderen, is het van belang dat er biologische middelen toegelaten blijven worden. Alleen op die manier krijgt de sector de kans om innovatie op gang te brengen.'

'De vertragingen hebben invloed op het hele proces; ze houden innovatie aan alle kanten tegen'

Wijsmuller, Bayer: 'De lange wachttijd is een belemmering voor innovatie, zowel op het gebied van synthetische als van biologische middelen. Op het moment dat een dossier klaar is, zijn we al acht of negen jaar bezig geweest met de ontwikkeling van een nieuwe actieve stof of het vinden van een nieuw groen middel. Daar komen nu extra jaren bij, terwijl we een product normaal gesproken binnen drie of vier jaar na het indienen van het registratiedossier op de markt hebben. Onze winst wordt voor een groot deel geïnvesteerd in innovatie. De vertragingen hebben invloed op dat hele proces; ze houden innovatie aan alle kanten tegen.'

Hanneke Verhelst, Syngenta

Verhelst, Syngenta: 'We zien dat de tijd die het kost voordat een innovatie op de markt komt steeds verder oploopt, inmiddels zo'n twaalf jaar. De samenleving en de markt willen sneller; dat maakt het soms lastig. Het tempo waarin chemische middelen wegvallen, kunnen we helaas niet altijd bijbenen met nieuwe oplossingen. Die kosten tijd. Voor een deel is dat te wijten aan de wachttijd bij het Ctgb, maar ook andere EU-lidstaten beschikken over onvoldoende beoordelingscapaciteit. Er staan wettelijke termijnen voor de toetsing door een beoordelingsautoriteit. Die worden bijna niet meer gehaald. De vertragingen gelden dus niet alleen voor het Ctgb; we zien die in heel Europa. Dat baart ons zorgen. Het vertraagt innovatie en zorgt voor gaten in het portfolio die we niet op tijd kunnen dichten, enerzijds omdat uitvindingen nog niet zijn gedaan, anderzijds omdat ze nog in de wacht staan in het toelatingsproces. Dat zien we zowel bij chemische als biologische middelen. Ook voor telers is dat vervelend, want zij zitten straks met de gebakken peren. Desondanks blijven wij ons onverminderd inzetten voor innovatie.'

Edwin Hendriks, Certis Europe

'Het tempo waarin chemische middelen wegvallen, kunnen we helaas niet altijd bijbenen met nieuwe oplossingen'

Vanwaar de oplopende wachttijd bij het Ctgb?

Verhelst, Syngenta: 'We zouden graag zien dat het sneller gaat, en we denken dat dit mogelijk is als er meer capaciteit beschikbaar wordt gesteld aan de beoordelingsautoriteiten. Ook vind ik het niet logisch dat biologische gewasbeschermingsmiddelen onder exact dezelfde wet- en regelgeving beoordeeld worden als chemische middelen. Zo moet de effectiviteit van een nieuw middel bijvoorbeeld gelijk aan of hoger zijn dan de marktstandaard. Bij biologische middelen weten we dat de effectiviteit doorgaans lager is en afhankelijker van de omstandigheden. Zo'n eis is dus niet zinvol. We zien graag dat de wet- en regelgeving hierbij aangepast wordt om biologische middelen op de markt te krijgen. Ook dat zou voor versnelde toegang kunnen zorgen.'

'Door de steeds groter wordende dossiers en de tienjaarlijkse herbeoordelingen is het een zeer arbeidsintensief systeem; daar lopen we in vast'

Wijsmuller, Bayer: 'Het gaat uiteindelijk om de beoordeling van de mogelijke risico's. De vraag is hoever je gaat met het uitsluiten hiervan. Dat gaat momenteel erg ver. Opmerkelijk is de politieke en maatschappelijke druk, waardoor steeds meer geneigd wordt naar het uitsluiten van risico's. Dossiers worden daardoor steeds groter en complexer en vergen steeds meer beoordelingscapaciteit. Ons systeem is in feite erg goed: elke tien jaar moet een middel opnieuw door de molen voor herregistratie. Dat zorgt tegelijkertijd wel voor veel extra workload. Door de steeds groter wordende dossiers en de tienjaarlijkse herbeoordelingen is het een zeer arbeidsintensief systeem. Daar lopen we langzamerhand helemaal in vast.'

Groentransitie bij Syngenta Crop Protection

Syngenta Crop Protection is in transitie, waarbij duurzaamheid steeds hoger op de agenda komt. Hanneke Verhelst van Syngenta is als hoofd duurzaamheid Benelux bezig met het vraagstuk hoe je duurzaamheid lonend kunt maken, zowel voor de teler als de organisatie. Momenteel bedient de producent in Nederland nog een kleine biologische markt met zes middelen in het portfolio. In 2025 wil het bedrijf wereldwijd leidend zijn op het gebied van biologische gewasbeschermingsmiddelen, een doel dat nu nog ver weg lijkt. Achter de schermen lopen echter verschillende processen die dit ambitieuze plan moet waarmaken, laat Verhelst weten. Zo nam Syngenta recentelijk Valagro over en werkt het samen met DSM aan nieuwe biologische oplossingen.

Vergroeningsstrategie bij Bayer Crop Science

Jolanda Wijsmuller is bij Bayer Crop Science verantwoordelijk voor de strategie van groene middelen. Het bedrijf vergaart kennis uit detailproeven, maar ook uit projecten waarbij de samenwerking wordt gezocht met telersgroepen en ketenpartijen. In deze proeven wordt geprobeerd zaken boven water te krijgen die telers motiveren om groene keuzes te maken: welke voordelen kan een groene keuze opleveren? Ook brengen deze proeven aandachtspunten aan het licht waarmee Bayer vervolgens aan de slag kan. 'En omdat je het samen doet, is de acceptatie hoger', zo besluit Wijsmuller.

Certis Europe marktleider in groene middelen

Certis Europe is marktleider in groene producten. Vergroening maakt al vele jaren deel uit van de bedrijfsstrategie. Al in de jaren negentig registreerde Certis Europe producten van natuurlijke oorsprong ter bestrijding van insecten en schimmels. Sinds 2018 heeft Certis een eigen onderzoeklocatie in Nederland, waar demonstratieproeven en onderzoek worden gedaan om de inzet van groene middelen te optimaliseren.

'De sector moet de kans krijgen om de gevraagde vergroening op een goede manier door te voeren'

Reactie van Peter van 't Westeinde, coördinator effectief middelen- en maatregelenpakket voor de boomkwekerij (ZLTO):

'Door de extra druk op het Ctgb, veroorzaakt door de snellere herregistratie van middelen en het werk dat nu door de brexit vanuit het VK onder andere ook naar Nederland gekomen is, zijn de doorlooptijden inmiddels langer geworden. Dit geeft vertraging bij de toelating van zowel chemische als biologische (groene) gewasbeschermingsmiddelen, en dus ook een tragere acceptatie in de land- en tuinbouw. Ondernemers moeten immers leren werken met de nieuwe middelen en de tijd hiervoor wordt hen nu niet gegund. Dit komt doordat middelen niet verlengd worden, met als versnellend effect dat er minder snel nieuwe middelen komen. Een oplossing zou zijn dat groene middelen via een vereenvoudigde weg toegelaten worden. De eisen zouden dus wat lichter mogen zijn.'

'Er is al overleg geweest met de overheid in de Verenigde Staten, waar meer groene middelen op de markt zijn. Als deze dossiers gebruikt mogen worden, is hiermee veel tijdwinst te behalen. In het Uitvoeringsprogramma Gewasbescherming 2030 van LNV heeft de sector met de overheid afgesproken dat de knelpunten op korte termijn opgelost worden. Dit stokt nu door de strengere eisen. 120 dagen vrijstelling wordt nu beoordeeld volgens de laatste stand der wetenschap, terwijl de reguliere toelating die op dit moment in de markt gebruikt mag worden, gebaseerd is op een dossier dat bijvoorbeeld al tien jaar geleden is ingediend. Deze eis, het meenemen van de laatste gegevens, is een puur Nederlandse eis. In andere EU-landen geldt die niet. Dit zet onze kwekers op achterstand. Met de huidige eisen is een groen loket voor de aanvraag van groene middelen, zoals door enkele Kamerleden voorgesteld, dus ook geen oplossing. Er moet politieke durf zijn om de eisen wat te versoepelen (of in lijn te brengen met die van andere EU-landen) waar dat geen extra risico's oplevert. Kortom, de sector moet ook de kans krijgen om de gevraagde vergroening op een goede manier door te voeren.'

Peter van 't Westeinde, ZLTO

Om te kunnen reageren moet je zijn ingelogd. LOGIN of maak gratis een account aan.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie