Druppelirrigatie en wateroplosbare meststoffen winnen terrein

ARTIKEL

Jan van Staalduinen, woensdag 12 mei 2021

225 sec

Druppelirrigatiesystemen en wateroplosbare meststoffen winnen terrein in de boomkwekerij. Dat komt zowel door de noodzaak en wens om water en meststoffen efficiënt te benutten als door de mogelijkheid om via deze twee-eenheid nauwkeuriger in te spelen op de actuele gewasbehoeften. André van Spengen van Netafim Nederland belicht de ontwikkelingen en aandachtspunten.

De kwaliteit van grond- en oppervlaktewater ligt onder een vergrootglas. In de glastuinbouw heeft dat al geleid tot een zuiveringsplicht voor te lozen restwaterstromen en tot een straf reductietraject voor de emissie van nutriënten (met name nitraat en fosfaat), die in 2027 moet uitkomen op 'nagenoeg nul'. Ook in open teelten is sprake van een toenemende druk om schoner en efficiënter te werken, signaleert André van Spengen, technisch accountmanager open teelten. Hij werkt voor de Nederlandse divisie van Netafim, dat als mondiaal marktleider op het gebied van hoogwaardige irrigatie-oplossingen gewend is om ver vooruit te kijken.

Uitdagende sector

'De boomkwekerij is een uitermate diverse sector. Dat maakt het extra uitdagend om voor iedere situatie een passende irrigatie-oplossing te bedenken', zo steekt de waterspecialist van wal. 'Er zijn zowel open als bedekte teelten, teelten in de volle grond en op containervelden. Veel percelen bevinden zich rond een centrale bedrijfsruimte met irrigatievoorzieningen, maar er wordt ook geteeld op huurpercelen zonder vaste apparatuur. In elk van die situaties kan de zoektocht naar een optimale watervoorziening en bemesting op maat tot andere antwoorden leiden.'

Wat vaststaat, is dat druppelirrigatie en het gebruik van hoogwaardige wateroplosbare meststoffen momenteel sterk in de belangstelling staan. Wat is er zoal te koop en waar moeten telers op letten bij het maken van keuzes?

Druppelaars

Van Spengen: 'Er zijn verschillende opties. Welke de voorkeur hebben, is een kwestie van prioriteiten, beperkingen in de teelt en kosten-batenafwegingen. In het algemeen geven irrigatieleidingen met losse druppelaars de meeste grip op de watergift en daarmee op de groei en ontwikkeling van bomen en planten. Losse druppelaars zijn het gevoeligste onderdeel - denk aan de kans op verstoppingen -, maar ook daarin zijn keuzes mogelijk en de meeste typen zijn behoorlijk vergevingsgezind. Containerteelten die niet op eb-vloedvloeren staan, zijn op deze manier op maat te voorzien van water en voeding.'

Inline druppelslangen

In volveldsteelten zijn inline druppelslangen gebruikelijker. Deels omdat de volle grond een grotere buffercapaciteit heeft dan het beperkte substraatvolume van een container, deels vanwege de lagere kosten en deels vanwege de geringere kwetsbaarheid door het ontbreken van losse druppelslangen.

Inline druppelslangen bevatten evenals losse druppelaars een labyrint voor de uitstroomopening. Zo'n labyrint heeft twee functies: zorgen voor een gelijke waterafgifte bij iedere druppelopening en het voorkomen van verstoppingen. Het zigzagprofiel in het labyrint brengt het water in werveling, waardoor de druk wordt verlaagd, zodat het water niet de slang uit spuit. De turbulentie verkleint ook de kans dat zich vuildeeltjes afzetten. In combinatie met de grote open doorgang verkleint dit de kans op verstoppingen.

Drukcompensatie

'Dan kun je vervolgens kiezen tussen wel of geen drukgecompenseerde druppelaars', vervolgt Van Spengen. 'Drukcompensatie met behulp van siliconen membranen houdt in dat de druk in de slang tot 4 bar geen invloed heeft op de waterafgifte. Iedere druppelaar in de slang geeft evenveel water en voeding af. Ook leidingweerstanden, hoogteverschillen en schommelingen in pompdruk hebben nauwelijks invloed op de afgifte. Deze is dan ook altijd nauwkeuriger dan bij een niet-drukgecompenseerde druppelaar. Laatstgenoemde is daarentegen minder complex, dus voordeliger. Bij kortere slanglengtes en in situaties waarin verschillen in waterafgifte geen groot probleem vormen, kan de voorkeur daarom uitgaan naar niet-drukgecompenseerd. In de Nederlandse boomkwekerij zie je ze hoofdzakelijk op wat kleinere percelen in relatief korte teelten.'

Irrigatietapes

Dat geldt ook voor de zogeheten irrigatietapes: (zeer) dunwandige, meestal ingegraven druppelslangen zonder labyrint of drukcompensatie. Deze zijn heel voordelig, maar wat minder nauwkeurig en met een levensduur van hooguit drie jaar minder duurzaam dan inline slangen. 'Meestal worden tapes na twee jaar vervangen, soms na drie jaar', weet Van Spengen. 'Dan is de koek ook echt op en wordt de kans op verstoppingen, lekkages en grote verschillen in afgifte te groot voor een goede nachtrust.'

'Sommige bronnen bevatten veel ijzer; dat kan een knelpunt worden. Vuildeeltjes hebben de neiging om zich op te hopen in de uiteinden van de slangen'

Levensduur, controle en onderhoud

Afgezien van het type druppelslang is er een ruime keuze wat betreft waterafgifte en wanddikte. Dat laatste heeft vanzelfsprekend veel invloed op de verwachte levensduur van het irrigatiesysteem. Het teeltsysteem, de teeltduur en de ligging van het perceel zullen leidend zijn bij de afwegingen op dat vlak. Volgens de technisch accountmanager loont het altijd om het irrigatiesysteem frequent na te lopen. 'Zorg dat het uitgangswater zo schoon mogelijk blijft en controleer de filters geregeld op vervuiling', adviseert hij. 'Sommige bronnen bevatten veel ijzer; dat kan een knelpunt worden. Vuildeeltjes hebben de neiging om zich op te hopen in de uiteinden van de slangen. Loop ook die regelmatig na en spoel ze geregeld door. Door ze aan te sluiten op een verzamelleiding, kun je het spoelwater verantwoord afvoeren en het water eventueel verwerken voor hergebruik.'

Knaagschade

Bij het nalopen van ingegraven leidingen kunnen overmatig natte of droge plekken wijzen op onregelmatigheden. 'Vochtige plekken, die natuurlijk in eerste instantie ontstaan boven de afgiftepunten, blijken aantrekkelijk te zijn voor dorstige knagers. Muizen en ratten graven zich in warme zomers soms een weg naar de slang en kunnen aanzienlijke schade veroorzaken aan de slangen. Wees daar alert op.'

Meststoffen

Druppelirrigatie is efficiënter en nauwkeuriger dan volveldsberegening en maakt het bovendien mogelijk om het gewas voeding op maat te verstrekken. Daarmee komen we op het eveneens rijk geschakeerde veld van meststoffen. 'Ook hier geldt het bekende principe: alle waar is naar zijn geld', merkt Van Spengen op. 'Op veel bedrijven hebben de traditionele NPK-meststoffen al plaatsgemaakt voor hoogwaardigere gecontroleerd vrijkomende meststoffen. Druppelirrigatie met high-end wateroplosbare meststoffen kan een volgende stap zijn, maar is ook mogelijk als aanvulling op een bestaande bemestingsstrategie. Je kunt er heel gericht en desnoods plaatselijk mee bijsturen of aanvullen wanneer een basisbemesting uitgeput raakt.'

'Druppelirrigatie met high-end wateroplosbare meststoffen kan een volgende stap zijn, maar is ook mogelijk als aanvulling op een bestaande bemestingsstrategie'

Hoe beginnen?

Telers die nog geen ervaring hebben met druppelirrigatie en zich afvragen of het überhaupt een verstandige keuze is, kunnen dat desgewenst eerst op kleine schaal uitproberen. 'Druppelsystemen zijn over het algemeen heel betaalbaar, ook wanneer ze van topkwaliteit zijn', aldus Van Spengen. 'We hebben inmiddels voldoende lange, droge zomers gehad om de proef op de som te nemen. Stap gewoon eens naar een goed aangeschreven watertechnisch installatiebedrijf in je omgeving en laat je vrijblijvend adviseren. Als je op kleine schaal begint, zul je je nooit een buil vallen. Als het bevalt, schaal dan rustig op. Ik ken inmiddels aardig wat bedrijven die op deze basis de stap hebben gezet en daar nu veel plezier van hebben. Wij denken daarom dat de boomkwekerijsector ook de komende jaren een groeimarkt zal blijven.'

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie