Martin Houben (BKU): 'Over tien jaar volledig SKAL, maar liever aanscherping van PlanetProof'

ARTIKEL

MARKT & ACTUEEL

Hein van Iersel, maandag 30 juni 2025

274 sec

Wet van Amara in de praktijk: ICT, data en mechanisatie in dienst van de boomkwekerij

Weinig mensen zullen de wet van Amara kennen. Deze beschrijft dat mensen in de regel overschatten wat er technologisch in drie jaar kan veranderen, maar tegelijk onderschatten wat er in tien jaar bijna onvermijdelijk gaat gebeuren. Ook in de boomkwekerij lijkt deze wetmatigheid op te gaan. Directeur Martin Houben van Boomkwekerij Udenhout legt uit welke technologische en strategische keuzes hij maakt op het snijvlak van ICT, data en mechanisatie, en welke praktische obstakels hij daarbij tegenkomt.

Martin Houben

Houben heeft de ambitie om zijn boomkwekerij in tien jaar volledig biologisch te maken. 'Wij hebben nu gepland om elk jaar te groeien met ongeveer vier hectare SKAL-gecertificeerd boomkwekerij.' Voordat dit mogelijk is, moet er nog wel iets gebeuren. De grootste uitdaging zit voor Houben in de praktische haalbaarheid. Dan gaat het vooral om het uitbannen van herbiciden en het ontwikkelen van de juiste schoffelmachines. Dat is op zijn zachtst gezegd een uitdaging en een pad met veel hobbels. 'In 2024 was het bijvoorbeeld zo nat dat schoffelen nauwelijks mogelijk was. Dan wil je kunnen corrigeren met chemie. Binnen SKAL is dat natuurlijk niet mogelijk.' Liever nog dan switchen naar 100 procent biologisch en SKAL, zou Houben het uitbannen van herbiciden binnen PlanetProof willen doen. 'Op die manier houd je ruimte om te kunnen ingrijpen in noodsituaties en is het ook mogelijk om de hoeveelheid gewasbescherming enorm te reduceren. Op dit moment spuiten we eigenlijk al niet meer tegen insecten- en schimmelaantastingen. Alleen bij echt problematische aantastingen, zoals vroege en zware meeldauw, wil ik ruimte houden om in te grijpen.'

'In 2024 was het zo nat dat schoffelen nauwelijks mogelijk was. Dan wil je kunnen corrigeren met chemie'

Tegelijk erkent en ziet Houben dat er bij klanten en in de maatschappij in het algemeen een duidelijke voorkeur is voor SKAL. Houben: 'Zwart-wittegenstellingen werken nu eenmaal beter bij aanbestedingen, maar het eerlijke verhaal is volgens mij genuanceerder. Wij gebruiken al nauwelijks nog gewasbescherming, en ik verwacht dat ik dit over niet al te lange tijd ook kan zeggen over herbiciden als we betere schoffelmachines kunnen inzetten. Vooral de winterbespuiting is voor ons belangrijk.'

'Zwart-wittegenstellingen werken nu eenmaal beter bij aanbestedingen, maar het eerlijke verhaal is volgens mij genuanceerder'

Vallen en opstaan

Om minder afhankelijk te zijn van chemie, zet Boomkwekerij Udenhout zwaar in op mechanisatie. Daarbij hoort onder meer het gebruik van autonome voertuigen. Houben werkt al twee jaar met een Aigro Up-werktuigdrager. 'Op droog en vlak terrein werkt hij prima.' Na de pilot heeft Aigro de werktuigdrager aangepast. De nieuwste versie is vierwielaangedreven en kan naast maaien ook schoffelen. Hiertoe is hij uitgerust met schoffeltandjes. 'Die versie is robuuster en kan ook percelen aan met kluitgaten. De werkwijze op het bedrijf gaat ook veranderen. Dat vereist een nieuw soort operator die technisch vaardig én agronomisch onderlegd is.'

De nieuwste versie van de Aigro-Up is vierwielaangedreven en uitgerust met schoffeltandjes

Water: van afvoer naar opslag

Waar wateroverlast voorheen vooral een kwestie was van afvoeren, wil Houben het overschot in de toekomst vasthouden en hergebruiken. 'We krijgen per jaar gemiddeld 900 mm neerslag, maar hebben maar 600 mm nodig. Die overige 300 mm willen we niet meer afvoeren via sloten, maar opslaan in de diepere ondergrond.' Daarom wil men met collega-kwekers in Udenhout een proef starten met peilgestuurde drainage en ondergrondse wateropslag in een bel op vele meters onder het maaiveld. Dat water kan dan eventueel gefilterd worden via biofilters of actieve kool voordat het naar beneden gepompt wordt. De waterschappen staan vooralsnog - aldus Houben - terughoudend tegenover dit idee. 'Ze vrezen verontreiniging, terwijl wij kunnen aantonen dat we vrijwel geen gewasbescherming en kunstmest meer gebruiken. Met de pilot willen we waterschap en provincie erbij betrekken en zo mogelijk aantonen dat wij als boomkwekers juist kunnen bijdragen aan de aanvulling van grondwatervoorraden. Dit is een win-winsituatie.'

Eigenwijs

'Boomkwekers hebben de naam eigenwijs te zijn, en dat moet ook', zegt Houben. 'Je moet zelf dingen willen uitvinden en risico's durven nemen.' Tegelijkertijd is Houben van mening dat de grote thema's - verduurzaming, data, mechanisatie - vragen om samenwerking. 'Iedereen doet zijn eigen ding, maar we moeten elkaar meer opzoeken. Die thema's zijn te groot en te complex om in je eentje op te lossen. Daarnaast heb je de industrie nodig, die techniek ontwikkelt die wij weer nodig hebben om te verduurzamen.' Als voorbeeld noemt hij de recente innovaties in rooimachines. 'Jarenlang veranderde er niets; nu komen er ineens meerdere nieuwe systemen op de markt. Dat laat zien dat gezamenlijke druk vanuit de sector iets losmaakt. Fabrikanten hebben ook schaalgrootte nodig. Je kunt moeilijk voor één boomkweker een totaal nieuwe techniek ontwikkelen.'

Tree Wrapper

Een voorbeeld van zo'n innovatie is de Tree Wrapper. Houben: 'Damcon heeft de Tree Wrapper op de markt gebracht en concurrenten zijn hier ook al mee bezig. We hopen dat er snel een haalbare toepassing komt voor ons type grond. Bij deze techniek worden bomen met kluit automatisch ingepakt met biologisch afbreekbaar materiaal. Dat bespaart arbeid en verbetert de efficiëntie. Vooralsnog werkt het alleen bij kleinere kluitmaten. Het is voor ons van belang om komend jaar te experimenteren met grotere kluitmaten en op die manier kluiten te maken in (leemhoudende) zandgrond. Ik verwacht dat de ontwikkeling op dit gebied snel zal gaan. Je ziet dat dergelijke ontwikkelingen vaak niet binnen één bedrijf tot stand komen, maar door samenwerking tussen kwekers, toeleveranciers en techneuten.'

Versnellen: van zes naar vijf jaar

Met de ontwikkelingen op allerlei gebied waarmee Udenhout nu bezig is, moet het mogelijk zijn om de standaardteeltduur van zes jaar terug te brengen naar vijf jaar. 'Dat is mogelijk als je slimmer gaat telen. Met bodemscans, weersensoren, druppelirrigatie en gerichte bemesting kun je de groei optimaliseren.' Ook arbeidsregistratie speelt hierbij een rol. Houben: 'Met HortiTime van Joost Sterke leggen we per perceel vast wat er gebeurt. Maar we willen uiteindelijk naar een situatie waarin je per individuele boom exact kunt berekenen wat die aan arbeid kost. Dat is ook belangrijk voor de kostprijsberekening. Dat vraagt om verdere koppeling van data. Voor de aanplant van het afgelopen jaar is al per individuele boom vastgelegd wie de leverancier van de spil was, maar bijvoorbeeld ook of die op eigen wortel staat. Ik verwacht dat klanten hier over niet al te lange tijd standaard naar gaan vragen. Denk bijvoorbeeld aan de problematiek rondom onverenigbaarheid.'

Data: wie is de baas?

Digitalisering helpt niet alleen bij de teelt, maar ook bij de bedrijfsvoering. 'We gebruiken nu al AI om sneller offertes te kunnen maken. Het afgelopen jaar konden we 15 procent meer offertes uitbrengen en dit jaar verwacht ik nog een groei van ongeveer 10 procent. Een andere vorm van digitalisering is het toepassen van stamdiktemetingen om onze voorraad accuraat in beeld te brengen. Ons project stamdiktemeting, in samenwerking met AgroWizard, is als een van vijf projecten gehonoreerd met een subsidietraject binnen AgroBOTS 3 van High Tech NL. Toch zijn er - wat mij betreft - ook zorgen. Wie is bijvoorbeeld eigenaar van al die data? Leveranciers willen de data gebruiken om hun eigen algoritmes al lerend te verbeteren. Dat begrijp ik, maar we moeten wel controle houden.' Samen met universiteiten en platforms als GreenTechPort Brabant wordt daarom gewerkt aan richtlijnen en infrastructuur voor veilige en eerlijke datadeling. 'Je moet data kunnen delen voor innovatie, maar wel onder voorwaarden.'

Hobbel op het pad

Het interview met Houben loopt op zijn eind, ook omdat Houben op zijn mobiele telefoon een seintje krijgt dat een van de autonome maaiers een foutmelding geeft. En omdat dit interview op de vrijdag na Hemelvaart plaatsvindt, heeft Houben piketdienst. Het is een treffende illustratie van het feit dat de weg naar meer automatisering en robotisering een pad met veel hobbels is. Gelukkig kunnen we de foutmelding combineren met de fotografie. Tien minuten later kunnen we de Aigro Up-maaier bevrijden uit een kluitgat en weer op pad sturen. Houben verwacht dat dit soort storingen verleden tijd zullen zijn met de nieuwe Aigro Up met vierwielaandrijving.

Interviewserie

In deze reeks interviews spreekt vakblad Boom in Business met een aantal boomkwekers over de manier waarop zij inspelen op maatschappelijke druk, technologische ontwikkeling en verduurzaming, én hoe zij werken aan hun innovatiestrategie op het snijvlak van data, ICT en mechanisatie. Martin Houben van Boomkwekerij Udenhout bijt het spits af.

Boomkwekerij Udenhout B.V...

Aigro

Damcon

Plantenkwekerij Joost Ste...

AgroWizard

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie