Jan Spruyt, gepassioneerd veredelaar van vaste planten en siergrassen

ARTIKEL

Hanneke Tax, woensdag 1 februari 2023

394 sec

'Elegante, gezonde rassen met een wild karakter'

Sinds de volgende generatie de vasteplantenkwekerij in het Belgische Buggenhout heeft overgenomen, kan oprichter Jan Spruyt zich volledig toeleggen op zijn passie: het veredelen van vaste planten en siergrassen. Hij doet dat met zijn bedrijf Spruyt Select. Plantipp speelt een belangrijke rol bij de promotie van zijn rassen.

Jan Spruyt poseert trots met LUMEN GOLD, de eerste gezamenlijke introductie met Plantipp

Spruyt veredelt volgens zijn eigen idealen. Het gaat hem niet om massale verkoop of een praktisch formaat plant, die zo efficiënt mogelijk een geautomatiseerd proces kan doorlopen. Zijn interesse gaat ook niet uit naar zaken als een grote bloem of een compacte groeiwijze. Wat Spruyt steeds opnieuw zoekt is een elegante en gezonde plant met mooie groei-eigenschappen, waarvan zijn natuurlijke elegantie zo goed mogelijk tot zijn recht komt. Hij is op zoek is naar sterke, gezonde planten die in weer en wind, jaar in jaar uit in de tuin staan.

Kwekersrecht van nieuwigheden aanvragen doet Spruyt graag zelf, maar het stoeien met de markt laat hij graag aan een ander over. Aan de mensen van Plantipp bijvoorbeeld. Spruyt: 'Omdat zij de markt bedienen, kan ik me concentreren op het werk waar ik een passie voor heb. Veredelingswerk kost natuurlijk wel iets, en zonder een goede marktintroductie is het moeilijk die kosten terug te verdienen. Maar dat is wel nodig om dit werk te kunnen blijven doen. 'De eerste samenwerking tussen de twee partijen is de introductie van Lumen Gold, een Pennisetum alopecuroides met een mooie goudgele kleur 'Voordat Plantipp de handelsnaam LUMEN GOLD bedacht, had hij van mij de naam 'JS Jommenik' gekregen. Maar daarmee kon Peter van Rijssen van Plantipp hem in Amerika niet verkopen. Vandaar de handelsnaam LUMEN GOLD, omdat hij onder invloed van de zon zo'n bijna lichtgevende kleur kan krijgen is dat een passende naam.'

Pennisetum alopecuroides LUMEN GOLD

Pennisetum alopecuroides LUMEN GOLD ('JS Jommenik'PBR) EU 44184 LUMEN GOLD heeft een goudachtige kleur en een afgeronde, compacte groeiwijze. Het blad wordt in ons klimaat goudgeel, hoe meer zon hoe heviger geel.

'Toch kies ik zelf voor een anders soort namen', vervolgt Spruyt. 'De naam hoeft niet te vertellen wat je ziet, er mag een geheim in zitten dat je moet ontdekken.' Daarvan is Pennisetum orientale 'Dance with Me' een mooi voorbeeld. Het is een siergras dat levendig in de wind staat en daaraan heb ik de naam ontleend: 'Dance with Me.' Deze variëteit is trouwens geschikter voor het zuiden en oosten van Europa, vertelt Spruyt, omdat deze selectie niet dol is op de combinatie koud en nat. Onze nieuwe aanwinst 'Dancing in the Rain' kan die nattigheid juist wel goed verdragen. Die laatste heb ik, na verder selecteren, pas geleden aangemeld bij het CPVO. Ik heb daar een goede verwachting van omdat deze plant echt iets toevoegt.'

Pennisetum orientale 'JS Dance with Me'

Pennisetum orientale 'JS Dance with Me' PBR EU 49189 Een populair siergras met vollere en wittere bloempluimen dan andere Pennisetum. Het heeft graag een plaats in de volle zon in een goed doorlatende bodem. Komt goed tot zijn recht in combinatie met lage vaste planten, dankzij de gracieus overhangende bladeren.

Spruyt vertelt over een discussie die hij eens had met Peter van Rijssen over de Tradescantia andersoniana 'JS Brainstorm'. 'Niet over de plant, maar over de naam. "Wat moet ik nu met die naam Brainstorm?" vroeg hij zich af, omdat je niet kunt zien waarom de plant die naam heeft. Voor mij is het juist de bedoeling dat de naam geheimzinnig is. Die naam blijft dan ook beter hangen. De Brainstorm is een bijzondere plant met purperkleurige bloemen waarvan ook het blad purper aanloopt en zelfs de schutbladen laten een purperen waas zien. Het is een elegante plant die veel en langdurig bloeit. Het is alsof zulk een speciale nieuwigheid alleen maar zou kunnen ontstaan na een hevige brainstormsessie.'

Tradescantia andersoniana 'JS Brainstorm'

Tradescantia andersoniana 'JS Brainstorm' PBR EU 20221659 Tradescantia andersoniana 'JS Brainstorm' PBR heeft een donker blad, massaal aanwezige donkere bloemknoppen vanaf mei, opvallend paarse kleurtinten in zowel bloem, knop als blad. De gemiddelde hoogte van de plant met bloemen is 40 centimeter. De plant prefereert een voedzame ondergrond en volle zon, maar stelt over het algemeen weinig eisen aan zijn standplaats want de plant kan zowel tijdelijk erg droog als heel nat staan.

'Ik ben zelf goed in staat om mijn nieuwigheden te beschermen met kwekersrecht, daarom laat ik dat ook niet aan anderen over.' Spruyt is zeker eigenzinnig, maar ook realistisch: 'Waar ze bij Plantipp goed in zijn en ik niet, is het vermarkten van de nieuwe soorten. Dus zo'n mooie soort geef ik graag in handen van het Plantipp-team, die daar dan hun ding mee doen. Om eerlijk te zijn stond ik aanvankelijk niet te springen om in zee te gaan met een royalty manager. Dat heb ik ook tegen Peter gezegd; hij bleef maar komen en hij kwam op mij wel erg commercieel maar tegelijk heel gedreven over. Toch ben ik eens gaan rondvragen en kreeg eigenlijk alleen positieve reacties over Plantipp te horen. Op hetzelfde moment kwam mijn 'JS Jommenik' (LUMEN GOLD) niet goed van de grond. Dus ik ben toch eens mijn licht gaan opsteken bij Plantipp, en ik moet zeggen, daar heb ik geen spijt van. De samenwerking loopt super goed en dat is in de eerste plaats omdat Plantipp goed is in wat zij doen, en in de tweede plaats omdat zij precies aansluiten bij het punt waar mijn veredelingswerk ophoudt.'

'De samenwerking met Plantipp loopt super goed omdat zij precies aansluiten bij het punt waar mijn veredelingswerk ophoudt'

'Een ander mooi voorbeeld van de samenwerking is de Buffalo Green, vertelt Spruyt verder. Dit is voor mij niet echt een nieuw ras, het is al ruim 8 jaar in de handel, maar bij Plantipp is hij wel een nieuwkomer. Veredelen alleen is namelijk niet genoeg, de plant moet ook vermeerderd en verkocht worden. En ook daar heeft Plantipp de connecties voor. Ook dat is nodig om bij te dragen aan de royalty's die nodig zijn om Spruyt Select draaiende te houden. Gelukkig hoef ik niet van Spruyt Select te leven, maar om rond te komen heb ik wel de opbrengsten uit royalty's nodig. Plantipp speelt daarbij voor mij een belangrijke rol. Die naam Buffalo Green is er ook weer een die niet meteen zijn geheim prijsgeeft. Het is een sterke prairieplant die zijn blaadjes niet laat hangen. Ook in de winter is hij sterk en blijft fier overeind staan. Die kracht, daar komt de associatie met de bizon in de prairie al om de hoek. En ook Green is niet alleen een kleur, maar bij een massabeplanting van Buffalo Green begrijp je meteen de gedachte aan een golvende green in de golfsport.'
Buffalo Green heeft ook een ISU-award ontvangen, voor Spruyt een belangrijke prijs. 'Om voor een ISU-Award in aanmerking te komen wordt de plant door bekwame vaste-plantenkwekers met gevoel voor het brede sortiment beoordeeld Dit is een heel kritische beoordeling, en staat in de vaste-plantenwereld heel hoog aangeschreven.' Voor Spruyt betekent het ook veel, wetende dat hij 12 jaar in het bestuur van de ISU- International perennial plant organisation als ondervoorzitter en voorzitter heeft gefungeerd. Heeft een ras een ISU-Award, dan willen meer kwekers de plant in het assortiment opnemen.

Panicum virgatum 'JS Buffalo Green'

Panicum virgatum 'JS Buffalo Green' PBR EU 40447 Opvallend aan Buffalo Green is de stevige, opgaande groeiwijze en in massabeplanting de glooiende 'green'. De heldergroene bladkleur contrasteert met kopergroene bloempluimen. Buffalo Green wordt niet al te groot en bloeit rijk van de late zomer tot begin augustus met grote bloempluimen.

In alle plantnamen van Spruyt Select komt de aanduiding JS voor. Alle Spruyt selecties krijgen het handelsmerk JS® mee. De meeste selecties zijn niet kwekersrechtelijk beschermd. Dan staat er enkel JS® voor de 'rasnaam'. De R staat voor registered trademark. Het betekent dat het embleem JS een beschermd handelsmerk is. De plant zelf is daarmee niet kwekersrechtelijk beschermd en mag dus door iedereen gekweekt worden; slechts een 15-tal vaste planten van Spruyt Select zijn beschermd onder Europees kwekersrecht. Die planten zijn te herkennen aan PBR achter de naam en 'JS' opgenomen in de cultivarnaam, bijvoorbeeld in Echinacea purpurea 'JS Stiletto' PBR. Alleen voor die 15-tal PBR-beschermde planten worden in Europa royalty's afgedragen na het toekennen van een kweeklicentie door Spruyt Select of door Plantipp buiten Europa.

Dan is er zeker nog een plant die volgens Spruyt genoemd moet worden: 'Een selectie waar ik heel trots op ben is de Phlox QUEEN PAOLA. Hare Majesteit Koningin Paola van België is echt een liefhebber van planten en zij komt weleens bij ons om die te bewonderen en te kopen. Deze variëteit vond ik bij haar passen en ik dacht dat ze die heel mooi zou vinden. Daarom heb ik haar gevraagd of ik deze naar haar mocht vernoemen en gelukkig mocht dat inderdaad. Daarbij hebben we wel goed moeten kijken naar de naamgeving. Het is in het Engels QUEEN PAOLA (handelsnaam) geworden voor de internationale verkoop, maar wij wilden er voor Vlaanderen toch ook 'Koningin Paola' (in het Nederlands) bij hebben. Dit is dan de rasnaam geworden waarvoor de kwekersrechtelijke bescherming is aangevraagd. Hier staat de JS niet in de rasnaam omdat Het Hof zich niet mag laten gebruiken voor commerciële doeleinden.

Phlox QUEEN PAOLA JS® 'Koningin Paola' PBR

Phlox QUEEN PAOLA JS® 'Koningin Paola' PBR 'Deze Phlox met haar lila-roze tot paarse bloemkleur en uitbundige bloei is nog spectaculairder als je rond half mei de plant een derde terug knipt met de zogenaamde Chelsea Chop. Zoals bij nog enkele andere Phloxen is de bloemkleur 's morgens (fris) anders dan op het heetste van de dag. Het ochtendlijke lila-roze spreekt boekdelen. Met de compacte habitus is ze een absolute must voor de tuin. De zeer dunne stengels maken daarenboven de plant erg elegant. Bovendien is de plant zo gezond dat ze zelfs tijdens deze natte zomer van 2021 geen meeldauw kreeg! Deze tuinplant belichaamt helemaal mijn visie van wat veredeling voor mij moet zijn.'

'Ik prijs mij gelukkig dat ik mijn passie voor het veredelen van elegante, sterke en gezonde planten kan uitoefenen'

Tot slot wil Spruyt nog wel een kritische noot kwijt richting de veredelingssector, omdat het veredelen voor de sierwaarde niet altijd betere tuinplanten oplevert en zelfs leidt soms zelfs tot het afnemen van hun identiteit. 'Bijvoorbeeld een Helenium van 30cm! Omdat ik voor een elegante plant ga die sterk is en gezond, heb ik niet altijd de grootste bloemen. Grote bloemen zijn niet altijd een goede eigenschap, omdat dat verder afstaat van de natuurlijke aanleg van een plant. Als ze verder zijn 'doorveredeld' naar slechts enkele eigenschappen zoals hoogte (laagte ...) en grootte van de bloem worden de gezondheidsaspecten soms vergeten, denk bijvoorbeeld aan meeldauw.
Met Spruyt Select streef ik naar planten met een wilder karakter, die zijn vaak hoger en kleinbloemiger, maar ook gezonder en eleganter. In de sector is dat weleens een nadeel naar verkoopscijfers toe, omdat er de laatste jaren massaal 'veredeld' wordt voor de kar. Wil je grote aantallen verkopen via tuincentrum of bouwmarkt, dan is het handig als er veel planten op de kar passen, die in de winkel komen te staan met grote bloemen. In mijn ogen is het een 'verkrachting' van de plant als je die kweekt met een minimale hoogte en met grote bloemen om ze maar op de kar te laten passen en aantrekkelijk te zijn in de winkel. Ze verworden tot koopwaar en massa-artikelen en gaan dikwijls maar kort mee. Terwijl een gezonde vaste plant zeker wel tien jaar kan staan.'

Jan Spruyt realiseert zich dat niet iedereen het zich kan veroorloven om buitencategorie vaste planten te telen. 'Ik kan het mij goed permitteren omdat ik als gepensioneerde kweker, veredelaar ben uit idealisme en ik er niet van hoef te leven. Ik hoef niet te streven naar de grootste aantallen en naar planten die in een stramien passen. Ik zal mij natuurlijk nooit kunnen meten met de internationale bedrijven en dat hoeft ook niet, ik prijs mij gelukkig dat ik mijn passie voor het veredelen van elegante, sterke en gezonde planten kan uitoefenen.'

LOGIN   met je e-mailadres om te reageren.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie