Kronkelvormen, dwergbomen en eigenaardige enttechnieken: in Boskoop staat een museum vol groene rariteiten

ARTIKEL

Meike Wessels, dinsdag 12 oktober 2021

242 sec

Het Boomkwekerijmuseum als toeristentrekpleister van de sierteeltregio

Een boomkwekerijmuseum? Ja, u hoort het goed; midden in Boskoop staat al ruim veertig jaar het Boomkwekerijmuseum. Het is een plek waar buitenbeentjes, cultuurhistorische boomkwekerijattributen en informatiebanners uitgestald staan voor de liefhebber.

Midden in het centrum van Boskoop, aan een van de vele kanaaltjes, staat het Boomkwekerijmuseum. In het gebouw zijn steevast twee exposities te bezichtigen, een permanente en een wisselende. In de vaste tentoonstelling is de geschiedenis van de boomkwekerij te aanschouwen door middel van (historische) kwekersattributen, banners, informatieve teksten en zelfs een historisch kwekershuisje en een kwekersloods. Ook zijn er plannen voor het aantrekken van een loods, schuin achter op het terrein. Met deze uitbreiding wil het museum een trekpleister worden als cultureel centrum voor toeristen en recreanten. Dit moet De Tuinen van Boskoop gaan heten.

Rariteiten in het groen

De wisselende expositie staat dit jaar in het teken van 'Rariteiten in het groen'. Er zijn bijzondere entingen en heksenbezems te zien en aan de expositiewand is informatie te vinden over de manier waarop rariteiten ontstaan. Verder kan men zien wat de waarde van bomen in de cultuurgeschiedenis was: kunstenaars die bomen schilderden in de loop van de eeuwen, het knopenlaantje bij het kasteel in Vorden. Dat laatste heeft betrekking op de knopen die wandelaars maakten in takken van jonge bomen, zo'n 30 jaar geleden, waardoor deze in de loop van de tijd vergroeiden. Het creëert een bijzonder aanblik. 'De meeste rariteiten ontstaan door celdeling, bacteriën, virussen of menselijk handelen', vertelt Wim van der Werf, voormalig boomkweker en nu actief als vrijwilliger bij het museum. Samen met Ward van Teylingen, een andere vrijwilliger, is hij verantwoordelijk voor de planten bij de exposities.

Het begin van de expositie Rariteiten in het groen

Parallelle mutaties

Wijzend naar een wand met tekst en beeld, zegt Van der Werf: 'Hier zie je parallelle mutaties. Dit zijn mutaties die door een verandering in het erfelijk materiaal tot stand komen, maar ook straling, plotselinge sterke temperatuurswisselingen en chemische stoffen kunnen van invloed zijn. Sommige mutaties zijn parallel; dan hebben ze hetzelfde effect bij verschillende gewassen.' In de tekst zijn voorbeelden te lezen over rood- en bontbladigheid, zuilvormig groeiende bomen en diep ingesneden bladeren. Ook fasciatie valt onder de parallelle mutaties; hierbij groeit de plant band- of kamvormig uit doordat hij niet één, maar meerdere groeipunten aanlegt. 'Een leuke variant is te zien wanneer niet alle groeicellen zich even snel delen. Daardoor gaat de bandvorm golven of kronkelen', aldus het informatiebordje.

'De meeste rariteiten ontstaan door celdeling, bacteriën, virussen of menselijk handelen'

Ook bijzondere bomen krijgen een plekje in het Boskoopse museum, zoals de Lijnbaan-plataan in Rotterdam, die een jaar of drie geleden door Zuid-Holland genomineerd werd voor de Boom van het jaar-competitie. Ook is er informatie over de Anne Frank-boom, die er inmiddels niet meer is. Halverwege de tour kan men op spelende wijze kennismaken met een negental rariteiten door kaartjes te verbinden met afbeeldingen aan de muur en deze op een speelbord te leggen, waardoor een woord ontstaat. Ook is er het verhaal over een kweker die fietswielen verzamelde, waarbij hij een tak van een plant nam, deze om het wiel heen positioneerde en vervolgens terug-entte op de originele boom, waardoor fietswielvormen ontstonden. Afsluitend is er een vitrine met rariteiten, zoals een eigenaardig bonsaiboompje en historische entgereedschappen. De ruimte is versierd met kronkelende wilgentakken en stukken hout van een Boskoopse cipres. 'Hier, moet je eens vasthouden. Dit wortelhout groeit in de veenbodem van Boskoop en weegt helemaal niks. Je ziet een stuk hout, maar zo voelt het niet. Toch is het stevig materiaal', zo besluit Van der Werf.

Wim van der Werf

We verplaatsen ons naar buiten, naar een idyllisch tuintje waar rozen, oude soorten en buxus in bijzondere vormen figureren als museumstukken. Twee perceeltjes van zo'n vijftien vierkante meter per stuk zijn ingericht voor de wisselende expositie, waar tien rariteiten per plantvak te zien zijn. Zo is er de Abies (dwergzilverspar) die ondanks zijn leeftijd zo groot is als een handbal. 'Deze is tien jaar geleden ontstaan door de vorming van een heksenbezem. Een kweker heeft hem vermeerderd en zo werd het een dwergboom', zo licht Van der Werf toe. Ook staan we even stil bij een egelhulst. 'Eigenlijk is dit ook al een rariteit. Normaal zijn de stekels van hulst verspreid over het blad, maar hier heeft elk blad een lichte verkleuring aan de punt en een ophoping van stekels aan de top.' De gefascineerde blik van Van der Werf verklapt hoe eigenaardig hij dit vindt.

Ook staan we even stil bij een Chamaecyparis lawsoniana 'Grisette' die oogt als een spiraal. 'Deze cipres is per compartiment geënt, waardoor je een bijzondere vorm krijgt.' Per tien centimeter tak groeit een bosje groen in verschillende richtingen. Als we ons omdraaien, buigt Van der Werf zich naar een laagblijvende plant met bonte bladranden en een donkere kern. 'Door de bonte bladranden zijn ze minder geneigd zich te vormen naar de oerplant. Anders gezegd: ze lopen minder terug dan planten met een omgekeerde bladrand. Sommige planten die zich vormen naar de oerplant zijn voor kwekers minder aantrekkelijk om te vermeerderen.' We lopen het hoekje om, waar op een klein derde perceeltje blijkt hoe dat eruitziet. Een Forsythia intermedia 'Variegata' met donkere bladranden en een lichte kern heeft uitlopers, die als vreemde eend in de bijt niet meer doen denken aan de originele plant. De bonte kern is verdwenen en het blad is effen groen. 'Hiernaast zie je een Cornus mas 'Variegata' met bonte bladranden, waarbij alle bladeren er hetzelfde uitzien. En die lopen niet snel terug.'

De bijzondere egelhuls

Wim van der Werf

Wim van der Werf is voormalig kweker van toverhazelaars. Zijn vader, Wiero van der Werf, kocht in 1927 een stuk land aan de Lansing in Boskoop, waar hij onder meer Magnolia kweekte. In 1967 begon zoon Wim met zijn bedrijf. Hij had een grote passie voor Hamamelis en kweekte ook Clematis$G. In de jaren 90 begon de zoon van Wim, Ruud, interesse te krijgen voor de boomkwekerij, waarna hij zijn bedrijf startte in 1998. Wim bouwde de werkzaamheden voor zijn bedrijf af om zich te richten op zijn hobby. Daarnaast draagt hij zijn steentje bij als vrijwilliger bij het Boomkwekerijmuseum.

Het Boomkwekerijmuseum

Het Boomkwekerijmuseum is opgericht in 1974. De thema's van eerdere tentoonstellingen liepen uiteen van geneeskrachtige planten tot specifieke plantsoorten. Het museum is gedeeltelijk afhankelijk van donaties en sponsoren. De rariteiten in het groen hebben hun oorsprong bij kwekers die heksenbezems en andere vormen begonnen te enten. De organisatie wil met de uitbreiding van het terrein als de Tuinen van Boskoop een trekpleister worden voor toeristen en recreanten. Jaarlijks reizen zo'n vijfduizend bezoekers af naar Boskoop om de tentoonstellingen te bezichtigen. 'Het afgelopen jaar waren dat er aanzienlijk minder, omdat we vanwege corona een groot deel van het jaar gesloten waren', aldus Van der Werf. De expositie Rariteiten in het groen zou aanvankelijk vorig jaar maart haar deuren open, maar dat gebeurde pas op 9 juni. Rariteiten in het groen is nog tot 30 oktober te bezoeken.

De tuin van het Boomkwekerijmuseum
De spiraalvormige cipres
De plant is teruggevormd naar de oervorm
Een heksenbezem

Meer scholieren

Naast reguliere bezoekers hoopt Van der Werf dat het Boomkwekerijmuseum vaker gevonden wordt door scholen. 'Scholieren kunnen zo spelenderwijs kennismaken met de boomkwekerij. Er is de laatste jaren aanzienlijk minder animo voor de sector. We hopen met dit museum te laten zien hoe bijzonder planten kunnen zijn, zodat we scholieren nieuwsgierig maken naar het vak', zo besluit Van der Werf.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie