Lukraak een nieuwe plant lanceren is niet de manier

ARTIKEL

Meike Wessels, donderdag 25 februari 2021

353 sec

Licentiehouder heeft sleutelrol bij lancering van nieuwe plantsoort

'Samenwerking in de keten van boomkwekers is essentieel om nieuwe soorten te laten slagen.' Dat zegt Michel Verbeek, productmanager bij Royal Flora Holland. Hij ziet al jaren dat nieuw gelanceerde cultivars in de boomkwekerijsector niet de glansrijke rol pakken die ze verdienen. Het gebrek aan samenwerking tussen veredelaar en kweker en daardoor het ontbreken van een gerichte strategie om in stappen en de markt te veroveren, zijn hem een doorn in het oog. Maar naast die warboel van geflopte productlanceringen zijn er ook heel lucratieve samenwerkingsverbanden, die ervoor zorgen dat nieuwe soorten wel floreren. Breederplants is zo'n partij die met een breed netwerk en inschattingsvermogen nieuwe licenties bij de juiste kwekers plaatst.

Ronald Laman van Breederplants

Michel Verbeek ziet als productmanager boomkwekerij bij Royal Flora Holland dat het enthousiasme onder veredelaars groot is, maar vraagt zich af waarom nieuwe soorten in de jaren dat hij werkzaam is bij de veilingcoöperatie niet goed van de grond kwamen. 'Naar mijn idee gaat de veredelaar niet genoeg de journey aan met de handel en de eindklant, waarbij je samen kijkt hoe je de nieuwe soort in de markt kunt plaatsen. Dat is een manco in onze sector: er wordt veel energie gestopt in het ontwikkelen en kweken van een product, maar niet in het belangrijkste stuk: van kwekerij naar consument', vindt Verbeek. 'De winkel, de handel en de consument worden niet verleid; het product wordt over de schutting gegooid in plaats van exclusief via een vooraf gekozen kanaal gepositioneerd. Nu chargeer ik een klein beetje, maar die samenwerking in de keten van boomkwekers is essentieel om nieuwe soorten te laten slagen.'

Dat het ontwikkelen van een nieuwe soort veel energie kost, staat buiten kijf. Zo'n veredelingstraject neemt zo tien tot vijftien jaar in beslag. Te beginnen bij het opzetten van eigen genetica, waarbij de veredelaar een geschikte vader- en moederlijn ontwikkelt, gevolgd door kruisen en selecteren, met afsluitend een testfase en het vermeerderen van de soort tot voldoende aantallen. Wanneer dat proces succesvol is afgerond, vraagt een veredelaar kwekersrecht aan om te voorkomen dat iemand anders ermee vandoor gaat. Daarvoor kunnen kwekers terecht bij licentiehouder Breederplants.

'Dat is een manco in onze sector: er wordt veel energie gestopt in het ontwikkelen en kweken van een product, maar niet in het belangrijkste stuk: van kwekerij naar consument'

Nadat de variëteit is aangemeld, test Breederplants zelf nog een tot twee jaar. In een eerder interview met eigenaar Ronald Laman dat verscheen in de zevende editie van vakblad De Hovenier (2020), geeft hij aan dat deze testfase bedoeld is om te zien of de variëteit onderscheidend genoeg is. Voor een blaadje meer of minder komt Laman zijn bed niet uit; het gaat echt om elementen die vernieuwend en onderscheidend zijn als aanvulling op het bestaande assortiment. Wanneer die testfase geslaagd is, meldt Laman de soort aan bij de CPVO, een agentschap dat het systeem van kwekersrechten van de Europese Unie voor de 27 lidstaten beheert. Na twee jaar testen kan de plant kwekersrecht krijgen.

Nieuwe productsoort wegzetten

Breederplants beheert vervolgens de licentie en kijkt kritisch waar die uitgezet kan worden - en dat is niet per definitie alleen in Nederland. Breederplants heeft een Europa-breed netwerk, waarbij de kweker bepaalt binnen welke landsgrenzen de plant wordt uitgerold. Laman: 'Als je een nieuwe licentie op de markt zet, moet je twee dingen voor ogen hebben: zorgen dat de soort zo veel mogelijk verkocht wordt voor de breeder, maar ook weer niet in zo'n mate dat je te veel onderlinge concurrentiestrijd krijgt onder kwekers. Die blik moet je als licentiehouder zien te ontwikkelen.'

Lukraak een nieuwe soort in de markt uitrollen, dat is zeker niet het geval bij de samenwerking tussen Breederplants, de veredelaar en de kweker. Laman zegt dat je een soort wel te pas en te onpas bij kwekers kunt wegzetten, maar daarmee is niemand geholpen, volgens hem. 'Uiteindelijk maak je de soort daarmee kapot. Kweek je rozen, dan is dat natuurlijk anders; dan gaat het om massa. Zoiets moet je per productgroep bekijken.'

'Als je een nieuwe licentie op de markt zet, moet je zorgen dat de soort zo veel mogelijk verkocht wordt voor de breeder, maar ook weer niet in zo'n mate dat je te veel onderlinge concurrentiestrijd krijgt onder kwekers'

Mes snijdt aan twee kanten

Het uitzetten van een licentie werkt twee kanten op: als licentiehouder moet je de juiste blik hebben en een kweker moet er brood in zien. Een klant van Breederplants en veelvuldig tester is Erwin Maaijen van boomkwekerij A & E Maaijen in Boskoop. Hij ervaart de samenwerking met Laman als prettig. 'Bij zo'n samenwerking is vertrouwen belangrijk. Het fijne aan werken met Ronald is dat hij nieuwe soorten niet zo breed uitgooit dat het ook mijn probleem wordt. Hij verdeelt de licenties dusdanig over Europa dat we elkaar niet in de weg zitten', vertelt Maaijen. Laman kan het een goed idee vinden om een bepaalde licentie bij een kweker neer te leggen, maar andersom moet die kweker ook enthousiast zijn over de nieuw ontworpen plant. Dat vergt de nodige overtuigingskracht.

Erwin Maaijen van A & E Maaijen kweekt moeilijk vermeerderbare soorten bij zijn kwekerij

Zo is Maaijen momenteel met een licentie van Breederplants een bijzondere Magnolia kobus aan het vermeerderen. Aanvankelijk vroeg Laman Maaijen om advies omdat de productie van de Magnolia-cv niet op gang kwam; nu is Maaijen er zelf mee aan de slag gegaan. Dat valt niet mee. 'We dachten dat het stekken te doen moest zijn, maar dat valt tegen. Toen zijn we gaan enten, maar dat ging ook niet goed omdat je daarmee erg pijpachtig hol hout kweekt. Het liefst heb ik hem als stek, op eigen wortel. Daar vragen mijn klanten het meeste naar', zo licht hij toe. Voor Maaijen is dit een uitdaging die past bij het DNA van zijn kwekerij; A & E Maaijen is namelijk gespecialiseerd in moeilijk vermeerderbare en bijzondere soorten. Zijn assortiment omvat specialiteiten die elders niet of nauwelijks te vinden zijn.

De Magnolia kobus waarover Maaijen zich buigt, komt oorspronkelijk uit Hongarije, waar een veredelaar hem ontworpen heeft. Na een aantal mislukte producties, mede vanwege de coronamaatregelen, bij het bedrijf waarmee Maaijen samenwerkt, ging Laman ermee naar een kweker in Polen. De vooruitzichten lijken positief: de productie van de stekjes is in volle gang, waarna Maaijen op zijn beurt de bomen op zijn kwekerij groter doorkweekt.

Magnolia kobus Magnolia kobus Maráczi ('Isis') PBR staat ook wel bekend als beverboom en is een makkelijk bloeiende laanboom. Door zijn zeilvorm neemt hij weinig ruimte in beslag. Het is een bijzondere boom in zijn soort: dit is de enige Magnolia die strak opgaand en niet al te breed groeit. Magnolia kobus Maráczi is goed winterhard en vergt weinig onderhoud doordat de boom langzaam groeit. Maaijen: 'Daardoor is er veel interesse voor deze boom.'

Magnolia kobus 'Maráczi'

Innovatie is een must

Waarom ruim een decennium energie steken in het ontwikkelen van een nieuwe lijn, om vervolgens aan te lopen tegen complexe vraagstukken op het gebied van vermeerdering? 'Voor kwekers is het interessant om iets anders en nieuws op de voorraadlijst te hebben staan. Dat was vijftien jaar geleden anders. De tijden zijn veranderd', legt Laman uit. Niet alleen op het gebied van esthetiek is een vernieuwende voorraadlijst interessant, ook in de zin van functionaliteit. Magnolia kobus Maráczi is daar een goed voorbeeld van; de boom is zo ontworpen dat die een zeilvorm aanneemt tijdens de groei. Het is de veredelaar die daar doelbewust op geselecteerd heeft.

Bijzondere teelten bij A & E Maaijen Voor A & E Maaijen gaat het er niet zozeer om dat ze eens wat anders op de lijst willen; dat zit al in DNA van het bedrijf. Samen met vader Arie kweekt Erwin al jaren bijzondere en vergeten soorten. Maar het kweken van moeilijk vermeerderbare variëteiten heeft ook de nodige risico's. Maaijen: 'Met sommige soorten zijn we al zeven à acht jaar bezig met vermeerderen. Ieder jaar komen we een stapje dichterbij. Er is enorm veel vraag naar soorten die ziekteresistent zijn. Neem Styrax. Daar hebben we in de beginjaren zo'n tienduizend stekken en plantgoed van weggegooid, omdat we er niet uitkwamen waardoor de jonge plant niet opnieuw groeide. Met de ervaring die we nu hebben, hebben we sneller door waar het probleem zit en lopen de slagingspercentages op. We zijn inmiddels gespecialiseerd in bijzondere teelten.'

'Voor kwekers is het interessant om iets anders en nieuws op de voorraadlijst te hebben staan'

Een andere relatie van Breederplants, die onder meer een groot assortiment Magnolia kweekt, is Tonco Captein van P.W. Captein & Zn.. Hij kweekt ruim 20.000 stuks Magnolia per jaar in een twintigtal soorten. Veel daarvan heeft hij van Breederplants. Als Laman met een nieuwe plant komt, gaat Captein daar graag mee aan de slag. 'Ronald (Laman, red.) heeft altijd veel Magnolia gehad. Komt hij met nieuwe planten, dan sta ik er meestal wel voor open om die te testen. Vaak zijn dat aparte soorten, die ik vervolgens vermeerder door te enten of stekken. Eerst test ik kleine aantallen om te kijken of ze goed pakken en goed groeien, maar ook om te zien of er animo is vanuit de markt', zo licht Captein toe.

Tonco Captein van P.W. Captein

Bij ieder plantje past een kweker

Ook Captein ziet de meerwaarde in van zijn samenwerking met Breederplants, ook al werkt hij soms met vijf of zes licentiehouders tegelijkertijd. 'De soorten die Maaijen heeft, zijn niks voor mij. Ze passen niet bij mijn bedrijf, onder meer door het verschil in potmaat, gewashoogte en de snelle groei van de gewassen. Dat is de kunst die Ronald verstaat: hij weet met welke plant hij naar welke kweker moet', zegt Captein.

Alleen is ook maar alleen

Met de opmerking van Verbeek in ons achterhoofd, lijkt samenwerking tussen breeder en kweker er enorm mee geholpen als daar een licentiebureau zoals Breederplants tussen zit - iemand die met een breed netwerk, kennis en inschattingsvermogen met nieuw ontwikkelde planten langs de juiste kwekers gaat, die op hun beurt weer de juiste afzetkanalen hebben. Zo vinden de nieuwe soorten hun weg via de keten van veredelaar naar consument. Verbeek noemt als voorbeeld Hortensia, waarbij de keten volgens hem intensief samenwerkt op het moment dat er een nieuw product vermarkt wordt. 'Hortensiakwekers betrekken mij als consultant en productmanager van de bloemenveiling bij dit proces. Dankzij onze enorme datakennis over productie en markt, kunnen we kwekers helpen hun product bij de introductie in het juiste schap en kanaal te krijgen, bijvoorbeeld met afzetadvies. Door samen de stappen te doorlopen, haal je er ook samen voordeel uit. Ik denk dat we er met elkaar meer uit kunnen halen dan alleen', zo sluit Verbeek af.


Lees ook: Waarom moeilijk als het ook makkelijk kan? en 'We willen laten zien dat er meer is dan de Taxus en Buxus'

LOGIN   met je e-mailadres om te reageren.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie