Verbazing, maar ook irritatie en scepsis over hoge NOW-subsidies voor Nederlandse boomkwekers

ARTIKEL

Karlijn Raats, donderdag 8 oktober 2020

457 sec

Aanvragers geven tekst en uitleg

In de wandelgangen van de boomkwekerijsector wordt druk gediscussieerd over de hoogte van de als voorschot uitgekeerde NOW-subsidies aan collega-kwekers. Dit vakblad gaat in gesprek met deze bedrijven. Wat waren de beweegredenen voor deze kwekers om NOW aan te vragen? En hoe terecht is de scepsis en soms ook irritatie van collega's?

De afgelopen weken kreeg dit vakblad herhaaldelijk berichten van boomkwekers die hun verbazing, maar soms ook irritatie en scepsis uitspraken over de hoge NOW-subsidies voor Nederlandse boomkwekers. De algemene teneur was dat er in deze sector op dit moment weinig reden is om zulke hoge subsidies uit te keren. De reactie van de NOW-aanvragers is eensluidend: geen van hen vindt het een probleem om het geld terug te storten indien de resultaten positiever uitvallen dan geraamd.

Het vakblad destilleerde een niet-complete lijst van kwekers uit de openbare NOW-registers. Daarop stuurden wij alle bedrijven die meer dan € 15.000 hebben geclaimd, een e-mail om naar hun beweegredenen te vragen. In de tussentijd bleek uit inkomende reacties dat sommige bedrijven de voorgeschoten subsidie al geheel of gedeeltelijk hebben teruggestort toen de zaken weer aantrokken. De meeste andere NOW-aanvragende boomkwekers wilden - allen anoniem - hun verhaal delen om nuance aan te brengen.

In de persconferentie van de regering werd nadrukkelijk gevraagd geen misbruik van deze regeling te maken en alleen subsidie aan te vragen als het echt nodig was. Maar wat wordt verstaan onder echt nodig? De boomkwekers die NOW aanvroegen, laten het vakblad weten dat ze dit in de eerste weken van de crisis hebben gedaan volgens de spelregels van de overheid, namelijk op basis van de verwachte omzetdaling.

Misgelopen omzet

De verhalen over misgelopen omzet verschillen per gewasgroep en per keten. Het stilvallen van de handel bij de aanvang van de coronacrisis, medio maart, raakte vooral handelskwekers. Uit paniek stopte menigeen met de inkoop van plantmateriaal. Goederenvervoer bleef wel mogelijk, wat gunstig was voor lopende orders van bomen, heesters en containers voor particulieren en export.
In april en mei kwamen de Europese landen uit hun lockdown, enkele landen daargelaten. Toen tuincentra en bouwmarkten weer opengingen, trokken de handel en inkoop weer aan door een combinatie van thuiszittende mensen, het mooie weer en het ontstane tekort vanwege de miljoenen planten die wereldwijd weggegooid waren. De Nederlandse horeca- en recreatiebedrijven openden hun deuren eind mei. Begin juni was de situatie voor de boomkwekerijsector door de bank genomen weer genormaliseerd en noteerden veel boomkwekerijen zelfs een plus in de omzet.
Laanboomkwekers, die traditioneel opereren in een stabiele markt van nieuwbouw en wegenaanleg, lopen wellicht nog omzet mis doordat nieuwe projecten worden vooruitgeschoven, maar dit betreft feitelijk doorgeschoven handel.

'Begin maart heerste er paniek; we wisten niet dat de handel spoedig weer zou aantrekken'

Paniek

Er werd in de boomkwekerijsector over de hele linie subsidie aangevraagd. Volgens NOW-aanvragers uit verschillende gewasgroepen die contact opnamen met dit vakblad, zorgde de crisispaniek in maart voor omzetdalingen van meer dan 20 procent en vroegen zij NOW-subsidie aan uit grote ongerustheid over de toekomst door het tijdelijk stilvallen van de handel.

Een sierplantenkweker uit het zuiden schetst de crisissituatie: 'De eerste vier weken van de crisis waren bizar om mee te maken. Alle vraag viel weg. Zodra het kon, vroegen we NOW-subsidie aan voor 50 procent omzetverlies en die kregen we ook uitgekeerd. Gelukkig trok de handel voor ons weer snel aan.'

Hetzelfde verging het een plantenkweker/handelsbedrijf in Brabant met tuincentra, hoveniersbedrijven, groothandels en veilingen in heel Europa als klant. 'Ik zag de handel in elkaar vallen, terwijl er nog 30 tot 40 procent weg moest en er zojuist volop plantgoed was aangekocht voor dit seizoen. De NOW-subsidie klonk op dat moment als een redmiddel.'

Een laanboomkweker aan de grens met België vertelt: 'Onze drie grootste klanten, handelaren op Frankrijk, sloten hun zaak tijdens de lockdown. Daardoor verkochten we niks. In maart hadden we al 35 procent minder omzet. Vanaf 11 mei bouwde Frankrijk de totale lockdown af, maar de handel in bomen op blote wortel waarin ons bedrijf in actief is, was eind april voorbij.'

Een Noord-Brabantse heesterkweker levert aan de groothandel, maar ook aan tuincentra, grootgroenvoorzieners, hoveniers, cash-and-carry's en bouwmarkten. Hij overwoog gebruik te maken van de NOW-regeling toen zijn grote klanten in Beieren aan het begin van de crisis hun deuren sloten. 'Tuincentra die normaliter twintig vrachtwagens bestellen, bestelden er in de eerste weken van de crisis nog maar twee. We gingen direct alle annuleringen bijhouden en een omzetdalingsarchief aanleggen.'

Snelle heropening

De tuincentra en bouwmarkten in Nederland gingen na een paar weken weer open; Duitsland volgde medio april en Engeland medio mei. De Brabantse heesterkweker vertelt: 'Zodra deze winkels weer opengingen, werd het er razend druk. Mensen bleven immers thuis en gingen hun tuin opknappen. Klanten die normaal gesproken twintig karren bestellen, bestelden nu ineens meer dan het dubbele. In plaats van met vier man, maakten we in de maanden na de winkelopeningen met tien tot twaalf man potten klaar. We draaiden 30 tot 40 procent meer omzet dan normaal! Het was in elk geval duidelijk dat we geen subsidie meer hoefden aan te vragen.'

Door de aanmoediging van de overheid om vooral door te blijven gaan, kwam er bij Batouwe Boomkwekerijen veel creativiteit bovendrijven. Henk Huibers: ‘Gelukkig keerden de zaken ten goede voor Batouwe Boomkwekerijen; we hebben de NOW-gelden inmiddels terugbetaald.’
Henk Huibers, Batouwe

De Brabantse plantenkweker/handelaar: 'Uiteindelijk gingen er inderdaad nog veel planten weg. Daar waren we heel blij mee, maar op dat moment hadden we uit voorzorg de subsidie al aangevraagd.' Terugvordering van subsidie-overschotten is voor hem helemaal geen probleem. 'Onze boekhouder dient de omzetcijfers netjes in en dan horen we wel of we het mogen houden of terug moeten geven. Ik hoop op het laatste, want als we de subsidie mogen houden, heeft het meer gekost dan het bedrag dat we ontvangen hebben. NOW is immers een aanvullende subsidie op de loonkosten.'

Teruggestort

Een perkgoedkweker uit Waddinxveen heeft het NOW-voorschot alweer teruggestort: 'In april nam de handel met de meeste landen alweer een geweldige vlucht. Engelse klanten die medio mei uit de landelijke lockdown kwamen, moest ik zelfs rantsoeneren. Die kwamen later gelukkig weer terug. De uiteindelijke omzetdaling in maart, april en mei was 7 procent, dus we hebben de NOW-subsidie direct terugbetaald.' Een fruitplantenkweker uit Zuid-Holland, die levert aan Scandinavische en andere Europese landen, doet hetzelfde relaas: 'Er was in april een soort nagolf, na de rust die we in maart hadden gehad. Eind april waren we onder de streep weer helemaal bijgetrokken. Ik heb in april meteen gebeld om de aanvraag stop te zetten, maar dat was niet mogelijk. Je kunt het ontvangen bedrag natuurlijk meteen terugstorten. Wij hebben het in de boekhouding nog even apart gezet voor het geval dat het toch nog mis zou gaan. Maar al snel daarna hebben we alles teruggestort.'

'Als je de coronacrisis als ondernemersrisico had bestempeld, was half Nederland omgevallen'

Ondernemersrisico

De sceptische kwekers vragen zich hardop af waarom de ene crisis, zoals hagel- of vorstschade, onder het ondernemersrisico valt en de andere, c.q. de coronacrisis, tot subsidieverstrekking leidt.
'De overheid heeft dat bepaald', aldus de Brabantse plantenkweker/handelaar. 'Als zij de kans biedt om een deel van de personeelskosten te betalen bij een omzetdaling, moet ik dat dan alsnog uit mijn eigen buffer halen? Die verplichting is niet gesteld. Bovendien is onze buffer al op, want deze crisis heeft meer gekost dan alleen loonkosten. Als de coronacrisis als ondernemersrisico was bestempeld, was half ondernemend Nederland omgevallen.' De laanboomkweker uit het zuiden is het daarmee eens: 'Als de overheid aangeeft dat je kunt aankloppen voor teruggelopen omzet, dan doen we dat. Dat doen we niet om irritaties bij andere kwekers op te roepen. Als blijkt dat we beter hebben gedraaid dan we dachten, moeten we gewoon terugbetalen. Dat is niet meer dan eerlijk.'

De sierplantenkweker aan de grens met België reageert weldoordacht: 'Als deze crisis een gewoon ondernemersrisico was geweest, had de overheid niet zo grootschalig gesteund. Het was anders dan de bankencrisis in 2012. De vorige crisis kon je als ondernemer met extra inzet en creatieve verkoop nog enigszins te lijf gaan. Deze crisis was van een totaal andere orde. Ik had nooit gedacht dat een land compleet op slot kon gaan of dat een decreet: "Horecasector, sluit uw deuren vanavond om zes uur" mogelijk zou zijn. In het begin van de coronacrisis was het alsof wij bij de verkoop aan een dood paard trokken. Het was op dat moment onzeker hoe lang dat zou duren. Deze regeling was een noodgreep van de overheid, die ik goed begrijp.'

'Deze crisis was van een totaal andere orde dan de bankencrisis: het land ging nu totaal op slot'

Druppel op gloeiende plaat

Vermeerderaar Batouwe Boomkwekerijen, die elders in dit vakblad uitgebreid zijn verhaal doet, stipt aan dat deze noodgreep een druppel op de gloeiende plaat was en dat het ondernemersrisico ruimschoots is aangesproken. Ook blijkt uit het verhaal van Batouwe dat er bij hen geenszins sprake was van cashen en achteroverleunen. Door de aanmoediging van de overheid om vooral door te blijven gaan, kwam er bij Batouwe Boomkwekerijen veel creativiteit bovendrijven. Mededirecteur Henk Huibers: 'Toen de handel in mei gelukkig weer op gang kwam, zochten wij direct andere afzetkanalen. Binnen bestaande relaties zochten we proactief contact met klanten met internethandel. Dit betrof de wat kleinere klanten, bijvoorbeeld tuinders in Engeland, die door hun groeiende internethandel plotsklaps grotere partijen dan voorheen inkochten.' De zaken keerden ten goede en Batouwe Boomkwekerijen heeft de NOW-gelden inmiddels terugbetaald.

Goed jaar, ondanks tijdelijke omzetdaling

De Brabantse heesterkweker snapt dat de NOW-subsidie door de meesten is aangevraagd uit angst voor een zeer slecht jaar. Toch wringt het bij hem een beetje dat bedrijven die omzet zijn misgelopen, maar die het jaar zonder verlies of zelfs met winst zullen afsluiten, de subsidie mogen houden. 'Zelfs met de coronacrisis hebben we een van de beste seizoenen ooit gedraaid.' Een van de grotere laanboomkwekers beaamt dit desgevraagd. Ook de laanboomkweker uit het zuiden geeft toe dat het wat wrang is dat NOW-aanvragende boomkwekers in dezelfde lijst staan als bedrijven die helemaal geen inkomsten hebben gehad, zoals restauranthouders.

Stimulans om door te gaan

Volgens een plantenkweker uit Gelderland telt vooral dat de economie als geheel ermee gered is, ook al had de één de steun wellicht harder nodig dan de ander. 'De NOW-subsidie heeft meer goed dan kwaad gedaan. De subsidie heeft economiebreed geholpen om personeel aan de slag te houden en werkzaamheden te laten doorgaan. Ook boomkwekers bleven in de spannende beginperiode investeren dankzij de gevoelde steun, erop mikkende dat de situatie rond september weer normaal zou zijn. Zonder die steun en stimulans waren er in de onzekere beginperiode meer ondernemers afgehaakt en had de economie een grote knauw gekregen. Ik ken collega-kwekers die dachten dat het slecht zou aflopen. Zij hebben minder ingekocht om verder te kunnen produceren. Toen de vraag in de plantenhandel weer toenam, konden ze niet leveren.'

Veel subsidie voor grote laanboomkwekers

De groep sceptische kwekers vindt het opvallend dat sommige grote bedrijven in de sector tienduizenden euro's of zelfs tonnen subsidie hebben aangevraagd en gekregen. Een van hen merkt op: 'Dat is geen compensatie voor omzetdaling van een paar weken, maar van een paar maanden. Kunnen grote ondernemingen een crisis zoals deze normaal gesproken niet juist beter dragen dan kleine ondernemingen? Als je ervan uitgaat dat deze bedrijven niet op omvallen staan, dan heeft de coronacrisis er bij hen extreem hard ingehakt.'
Het vakblad is benieuwd naar de impact van deze crisis op de grote bedrijven. De grote kwekers aan wie de hoogste NOW-subsidies zijn uitgekeerd, willen verder echter geen commentaar geven.

Onzekere tijden

Een vollegrondkweker en haagspecialist uit het zuiden vindt het van de gekke dat hij zich moet verdedigen. 'Als directeur of ondernemer schat je de toekomst in. In onzekere tijden moet je uitgaan van verwachtingen om op basis daarvan te sturen. Het begin van de coronacrisis luidde een bijzonder onzekere tijd in; op basis van die onzekerheid vraag je als ondernemer de aangeboden subsidie aan. Het feit dat verwachtingen anders kunnen uitpakken, is een ander chapiter. Waarschijnlijk moeten wij alles terugbetalen, maar dat doen we met een glimlach: we zijn blij dat we de subsidie niet nodig blijken te hebben gehad. Aan dit vakblad geef ik de tip om over een jaar iedereen nogmaals te interviewen, want dan worden de ware gevolgen van deze crisis pas inzichtelijk.'

De kweker sluit af: 'Je weet gewoon niet hoe het voor een ander is geweest. Grotere bedrijven hadden wellicht meer omzetdaling dan kleinere bedrijven, want zij hebben veel kosten. Wie meer dan 100.000 euro heeft ontvangen, moet bovendien een accountantsverklaring indienen en deze zal ongetwijfeld goed worden gecontroleerd. Natuurlijk moet misbruik worden gestraft. Wij zijn in elk geval niet rijk geworden van deze subsidie; afgezet tegen de kosten die we gemaakt hebben in deze crisis was het een druppel op de gloeiende plaat.'

De tijdelijke noodmaatregel overbrugging voor werkbehoud (NOW 1 en 2) werd dit jaar door het kabinet ingesteld en wordt per 1 oktober verlengd (NOW 3). Redelijk wat boomkwekerijen vroegen voor het tijdsbestek maart, april en mei NOW 1 aan voor de loonsom in verband met een verwachte omzetdaling van meer dan 20 procent. De terugval werd berekend op basis van het verschil met een kwart van de jaaromzet van 2019.
NOW 1 betrof een voorschotmaatregel van 80 procent. Het UWV vordert te veel verstrekte subsidie terug indien de omzetdaling achteraf blijkt mee te vallen. Dit wordt door het UWV en de Belastingdienst berekend aan de hand van de per bedrijf ingediende omzetcijfers.

Bedrijf:	Plaats:	Subsudie:
BOOMKWEKERIJ GEBR. VAN DEN BERK B.V.	SINT-OEDENRODE	605196
BOOMKWEKERIJEN M. VAN DEN OEVER & ZONEN B.V.	HAAREN	216750
HEEMSKERK VASTEPLANTEN B.V.	NOORDWIJK ZH	164937
BOOMKWEKERIJ HOEKERT B.V.	WEZEP	151818
LODDERS BOOMKWEKERIJEN B.V.	WERNHOUT	128550
BOOMKWEKERIJ RONALD ROOS B.V.	BOSKOOP	107913
ROELANDS BOOMKWEKERIJ B.V.	ZUNDERT	88323
BOOMKWEKERIJ JOHAN SMITS B.V.	MOLENSCHOT	80067
BOOMKWEKERIJ SLANGENBEEK B.V.	SAASVELD	76563
SNEPVANGERS TUINPLANTEN B.V.	MOLENSCHOT	70617
HULST TUINPLANTEN B.V.	HAZERSWOUDE-DORP	59925
BOOMKWEKERIJ RON VAN OPSTAL B.V.	KLEIN ZUNDERT	54549
HUVERBA BOOMKWEKERIJEN B.V.	OPHEUSDEN	53823
MART VAN DIJK BOOMKWEKERIJEN B.V.	SWOLGEN	53445
BOOMKWEKERIJ LEUVELD B.V.	DENEKAMP	47595
BOOMKWEKERIJ KONINGSTUIN B.V.	HELENAVEEN	45420
BOOMKWEKERIJ JOCHEMS-VAN OPSTAL B.V.	WERNHOUT	39792
BOOMKWEKERIJ 'T FORT W. ROELOFS B.V.	ZEEWOLDE	38853
BOOMKWEKERIJ JOCHEMS-MILBOU B.V.	ZUNDERT	38625
J.C. RIJNBEEK BOOMKWEKERIJEN B.V.	HAZERSWOUDE-DORP	33915
BRASPENNING & CO TUINPLANTEN B.V.	ZUNDERT	33198
MAATSCHAP GEERT BALTUSSEN BOOMKWEKERIJ	WANROIJ	32841
JUNGHEIM BOOMKWEKERIJEN V.O.F.	OTTOLAND	32760
BOOMKWEKERIJ RONALD DICTUS ZUNDERT V.O.F.	ZUNDERT	32559
BERNHARD PLANTENKWEKERIJ B.V.	LUTTELGEEST	28395
BOOMKWEKERIJ VAN AALST - VAN WAAIJ V.O.F.	HAZERSWOUDE-DORP	22296
B. VAN DER WILT POTPLANTENKWEKERIJ B.V.	WADDINXVEEN	20853
BOOMKWEKERIJ RICHARD DE BIE B.V.	ZUNDERT	20658
V.O.F. BOOMKWEKERIJ DICTUS-HEREIJGERS	ACHTMAAL	19266
V.O.F. BOOMKWEKERIJ ROOVERSHOF	ANNA PAULOWNA	17427
L.AKKERMANS BOOMKWEKERIJEN V.O.F.	MAASHEES	16248

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie