De toekomst van substraat |
|
|
|
|
| Heidi Peters,
woensdag 1 juli 2020 |
 |
| 436 sec |
Veenaandeel moet minder worden bij groeiende vraag op wereldschaal
Vanuit ngo's en overheden komt er steeds meer druk op de ontwikkeling van substraat. Veen, de meest stabiele grondstof voor substraat, moet deels vervangen worden door andere materialen. Hiervoor worden kokos, compost, houtvezel, schors en andere producten gebruikt. Deze andere samenstelling heeft gevolgen voor de teeltomstandigheden in de container en dus voor de teelt. Kekkilä-BVB, Jiffy Products International en Klasmann-Deilmann Benelux zijn volop bezig met de ontwikkeling van gemengde substraten en de gevolgen daarvan voor de plant en nemen de kweker mee wat betreft kennis. Ook ICL Specialty Fertilizers past het aanbod aan de veranderende voedingsbodems aan.
 |
'Als het gaat om kennis en de implementatie van substraten met veenvervangers, zijn de telers die leveren aan de retail de koplopers', vertelt Fons van Nierop van Klasmann-Deilmann Benelux. 'Helemaal als dat retailers zijn zoals Ikea, die bovenwettelijke voorwaarden stellen. In het algemeen zitten we met de gemengde substraten in de tweede fase van de product life cycle: de introductie. Het is nog lang niet mainstream dat kwekers zich daar actief me bezig houden. Maar het is wel belangrijk, want de wereld van substraten is aan het veranderen.'
Dat vindt ook Eric Brachter van ICL Specialty Fertilizers Sierteelt, producent van Osmocote: 'De veranderde samenstelling van het substraat heeft invloed op het voedingsaanbod en de waterhuishouding van de planten in de container. Het is belangrijk dat je hier als kweker aandacht voor hebt. Je moet dus niet alleen kijken naar het andere substraat, maar ook naar wat dit betekent voor je teelt. Veen gedraagt zich anders dan veenvervangers. Zo is de bekalking vaak lager door de hogere pH van die vervangers. Er komt dus minder calcium in het substraat. Ook is er meer aandacht nodig voor stikstof, calcium en magnesium in verband met het voedingsaanbod. Wij ontwikkelden hiervoor Osmocote CalMag. Osmocote CalMag werkt op dezelfde manier als Osmocote: stikstof, magnesium en calcium komen gecontroleerd vrij, waardoor er over een langere periode aanbod is voor het gewas.'
 | | Eric Brachter |
|
|
Bewustwording
'De Vereniging Potgrond- en Substraatfabrikanten Nederland (VPN) heeft in Nederland al doelstellingen geformuleerd voor substraten. Zo moeten organische substraten voor de professionele markt in 2025 voor ten minste 35 procent bestaan uit hernieuwbare grondstoffen. Voor de consumentenmarkt is de doelstelling hiervoor zelfs 60 procent', vertelt Bram van Bommel in een artikel elders in deze special. 'Hierdoor werken we nu meer met complementaire grondstoffen zoals kokos, houtvezels en schors. In 2019 gebruikte Kekkilä-BVB 17 procent complementaire grondstoffen in zijn substraten en dit percentage zal in de komende jaren alleen maar oplopen. Voor de teler is het belangrijk te weten dat zijn teelt verandert door de samenstelling van deze nieuwe substraten. Telers kunnen optimale resultaten blijven behalen, maar ze hebben wel extra kennis nodig, omdat substraten met alternatieve grondstoffen zich anders gedragen dan traditionele substraten.'
Om de oorsprong van veensubstraten te laten zien, maar tegelijkertijd ook de eindigheid daarvan, organiseert Klasmann-Deilmann voor zijn klanten jaarlijks een trip naar de Duitse veenderijen. 'Vanzelfsprekend hebben we het dan ook over andere grondstoffen die we moeten gaan toepassen', zegt Fons van Nierop. 'Er is vooralsnog genoeg veen, maar hoe lang willen en kunnen we het nog gebruiken? Politieke en maatschappelijke druk hebben hier invloed op. Dus stappen we deels over naar veenvervangers, maar daar zitten wel haken en ogen aan. Ook op het gebied van milieu, maar daarbij wil ik wel vermelden dat 80 procent van onze veenwinning onder RPP valt (responsibly produced peat). Twee belangrijke eisen voor RPP-certificering zijn dat er geen maagdelijke gebieden worden gebruikt voor veenwinning en dat bij het beëindigen van de activiteiten het gebied in oorspronkelijke staat wordt teruggebracht.'
 | | Henri Beekers |
|
|
Innovatie
Henri Beekers, director of innovation bij Jiffy: 'Op onze innovatieagenda staat niet alleen het verduurzamen van grondstoffen, maar ook van productieprocessen en gebruikersconcepten binnen de gewasspecifieke ontwikkelingen. Voor de boomkwekerij hebben wij behalve substraten onder meer ook plugsystemen en kokosproducten.' Zijn collega Henri de Vreede vult aan: 'Kwekers die eisen opgelegd krijgen van hun klanten, zijn steeds meer bezig met substraten met vervangers. Gelukkig kunnen we kokos, goede composten en steeds meer producten van hout aanbieden in een gemengd substraat.' Henri Beekers: 'De percentages houtvezel in boomkwekerijproducten zijn nog relatief klein. Dat komt doordat de boomkweker specifieke eisen stelt aan de stabiliteit van de mengsels in grote volumes. Dat is wel een van de uitdagingen voor de boomteelt. Los van de vezels spelen ook de ontwikkelingen in meststoffen mee. Als gevolg van de nieuwe wetgeving worden die producten nog dynamischer dan ze al waren. Het gaat dus om duurzaamheid van de grondstofcomponenten én duurzaamheid van het teeltsysteem.'
Carbon footprint
Er komen steeds meer aanvullende en vervangende grondstoffen op de markt, zoals kokos, bark, schors, compost en houtvezel. Al deze producten hebben hun eigen mogelijkheden, een andere werking en invloed op de voedings- en pH-waarde in de container. Kijkend naar milieuaspecten zijn ook daar verschillen te zien. 'En vergeet de kostprijs van een alternatieve grondstof niet', zegt Henri Beekers. 'Het bijbehorende logistieke aspect van een grondstof is ook belangrijk. Veen is een betrouwbaar product met een goed te organiseren en betaalbaar logistiek proces. Dat gaat niet op voor alle vervangers. Wij streven ernaar dat het substraat zo dicht mogelijk bij de eindgebruiker wordt geproduceerd. Daarom hebben we drie fabrieken op Sri Lanka voor de verwerking van kokos.' Collega Henri de Vreede: 'Veen is nog dominant en beschikbaar. Daar is onze processing ook helemaal op ingericht. We hebben niet voor niets onze eigen veenderijen in Zweden, Estland en Canada. Maar natuurlijk denken we mee en doen we voorstellen voor vervangende componenten waarmee we een goed alternatief kunnen bieden.'
|
|
Er komen steeds meer aanvullende en vervangende grondstoffen op de markt, zoals kokos, bark, schors, compost en houtvezel
| |
|
Groeiende vraag
'Veen blijft in Europa altijd belangrijk en is ook voorradig', aldus Fons van Nierop. 'Meerdere studies geven aan dat de vraag naar substraat wereldwijd gaat vervier- of zelfs vervijfvoudigen. Om aan die groeiende vraag in andere werelddelen te voldoen, zoals Afrika, Zuid-Amerika en Azië, moet er gezocht worden naar lokale grondstoffen die daar voorradig zijn.' Voor de eigen substraten en vervangers ontwikkelde Klasmann-Deilmann een carbon-footprintvergelijker. 'De resultaten daarvan kunnen onze klanten gebruiken als verkoopargument, bijvoorbeeld voor de retail.'
Henri Beekers: 'Mondiaal gezien is er een enorme behoefte aan substraten. Op wereldschaal komt er een verveelvoudiging van de huidige vraag, zo staat in een onderzoeksrapport van Chris Blok van WUR. Hierin heeft ook veen een rol; anders kunnen we de groei niet bijhouden. De sector is zich er absoluut van bewust dat we moeten overgaan naar alternatieven. Dat kan niet anders. Hoe meer alternatieven, des te beter de mengsels zijn die we kunnen maken. Enerzijds moeten we ons realiseren dat de boomkwekerij een nichemarkt is. Er komen steeds meer mensen, die allemaal moeten eten, dus gaat het meeste substraat naar de akker- en tuinbouw en niet naar de sierteelt. Tegelijkertijd is het toch een bedrijfstak die ertoe doet.'
LCA-waarde
Bram van Bommel: 'Kekkilä-BVB ging op zoek naar manieren om de eigenschappen en de duurzaamheidsaspecten van aanvullende grondstoffen te toetsen. Er zijn hierbij verschillende uitgangspunten mogelijk: ga je bij het bekijken van de milieu-impact van bijvoorbeeld kokos of compost enkel uit van de CO2-uitstoot, of neem je ook zaken zoals ecotoxiciteit, verzuring en humane toxiciteit mee? Wij nemen deze en andere factoren mee in de levenscyclus-analyse (LCA). De LCA is een methode om de totale milieubelasting van een product gedurende de hele levenscyclus te bepalen, dat wil zeggen van de winning van de benodigde grondstoffen, de productie, en het transport tot het gebruik en de afvalverwerking. Per receptuur willen wij de klant inzicht kunnen bieden in de LCA-waarde. Wij kunnen nu voor het grootste deel van ons aanbod per receptuur aangeven welke kosten gemaakt moeten worden om de impact op het milieu te compenseren. Je ziet dat er in gemeentelijke bestekken al steeds meer om gevraagd wordt. Je mag bijvoorbeeld boomsubstraat aanbieden in het bestek, maar je moet wel aangeven wat de milieukostenindicator is. Het kan dus in de praktijk voorkomen dat een wat duurder mengsel op basis van de milieukostenindicator en het bestek als betere optie naar voren komt.'
|
|
De veranderde samenstelling heeft gevolgen voor de teeltomstandigheden in de container en dus voor de teelt
| |
|
Water
'Water is een belangrijk aspect, dat nemen we altijd al mee in ons advies', legt Eric Brachter van ICL uit. 'Door de veranderde samenstelling van het substraat vertoont water ook ander gedrag. Wanneer het substraat te droog is, loopt het water erlangs en wordt het niet opgenomen door de potgrond. Ons product H2Gro zorgt ervoor dat het water beter wordt opgenomen. H2Gro is eigenlijk een waterherverdeler in het substraat.'
ICL startte in 2019 met de introductie van H2Gro. Eerdere testen lieten een duidelijk effect zien, tot waterbesparing aan toe. Het waterafstotende effect van droog substraat wordt als het ware overbrugd met H2Gro en de grond neemt gemakkelijker vocht op. 'De waterhuishouding in substraat verandert door drie oorzaken: de veranderde samenstelling van het substraat zelf, het veranderende klimaat, dat meer droge periodes met zich meebrengt, en het feit dat substraat zo droog mogelijk getransporteerd wordt vanwege de kosten. Met H2Gro regel je de waterhuishouding in het substraat op een goede manier. H2Gro wordt goed ontvangen. Water wordt een schaars goed en dit is een oplossing waar kwekers veel aan hebben en die bijdraagt aan een beter milieu.'
 | | Henri de Vreede |
|
|
Niet zo simpel
Henri de Vreede: 'Het is allemaal niet zo simpel. Het is gemakkelijk gezegd, veen vervangen. En dat lukt ook wel, maar niet vanzelf. De retailer en de consument willen een goede plant, dus ook zij moeten weten hoe ze daarmee om moeten gaan.' 'Daarom staat het ook op onze innovatieagenda', vult Henri Beekers aan. 'We moeten een transitie maken van de huidige situatie naar de gewenste toekomst. Daarbij moet je allerlei aspecten meenemen. Je kunt het meest duurzame of het meest stabiele product willen fabriceren, maar het moet ook betaalbaar blijven.'
Beekers vervolgt: 'Daarbij komt nog dat we in substratenland ook bij elkaar inkopen doen, dus je moet dit vraagstuk ook als sector bekijken en oppakken. De schaalgrootte van een teelt bepaalt mede hoe een alternatief gaat landen. Logistiek bepaalt een groot deel van de kostprijs. Er zijn niet veel alternatieven die kunnen concurreren met veen als je kijkt naar kostprijs én kwaliteit. Dat is de uitdaging voor de sector. Jiffy gaat die uitdaging niet uit de weg. Niet voor niets hebben we in 2016 1Plant geopend, onze nieuwe fabriek in Zwijndrecht. Die is erop ingericht om bedrijfsspecifieke mengsels te kunnen maken. De fabriek heeft een eigen haven, zodat de transportkosten - daar heb je het weer - laag blijven.'
Advies voor de kweker
'Wij streven ernaar om in 2025 30 procent van onze substraten te leveren met niet-veen', vertelt Van Nierop. 'We adviseren de kweker om stapje voor stapje alternatieven te gaan toepassen. Dat is noodzakelijk om in de toekomst te kunnen voldoen aan de vraag van de klant. Wij, als leveranciers, kunnen dat stap voor stap begeleiden. In het afgelopen jaar hebben wij Log & Solve geïntroduceerd, wat daarbij zeker gaat helpen. Log & Solve is een digitaal platform waarin de kweker gegevens kan opslaan, waardoor het eenvoudiger wordt om goed onderbouwde beslissingen te nemen. Je kunt foto's van het gewas opslaan, een grondmonster opnemen, dat dan ook wordt gebenchmarkt, weersomstandigheden vastleggen en in de kwekerij geplaatste sensoren eraan koppelen. Het monitoren van de teelt en de teeltomstandigheden gaat de kweker helpen bij het verbeteren van de teelt en het helpt ons bij de ontwikkeling van substraten. Wij leveren substraten in 80 landen en als corona ons iets geleerd heeft, dan is het dat overal naartoe vliegen niet meer zo vanzelfsprekend is. Op deze manier houden we een gedetailleerd overzicht en kunnen we passend adviseren.'
|
|
'We adviseren de kweker om stapje voor stapje alternatieven te gaan toepassen'
| |
|
Henri Beekers (Jiffy): 'De tijd dat je ervan kon uitgaan dat wat bij de buurman werkt, het bij jou ook goed doet, is allang voorbij. Iedere situatie, elke teelt is anders. Ga altijd eerst met elkaar in gesprek. Er is veel te koop in de wereld; je moet weten wat voor jou het beste is. Vertrouw op goed advies en schaf niet zomaar wat aan. Teeltadvies is niet alles, maar wel een onderdeel van je beslisboom.' Henri de Vreede vult aan: 'Een goede accountmanager legt uit wat de gevolgen zijn van de keuze van een specifiek mengsel. Daarom leiden wij al onze accountmanagers op en scholen ze voortdurend bij. Als je kijkt naar de milieu-impact van de boomkwekerij, zullen kwekers een substraat moeten kiezen dat rust in de teelt brengt en de beschikbaarheid van voeding, water en lucht waarborgt.'
'Denk ook aan de levensduur van de plant bij de retail en bij de consument thuis', besluit Eric Brachter. 'Bij de juiste afstemming van substraat en aanvullende voedingsmiddelen heeft de plant een langere levensduur en de kweker tevreden klanten.'
|
Minder dan 10 procent van alle vervening op aarde wordt gebruikt voor substraten, de rest als energiebron voor elektriciteit, voor stadsverwarming en andere toepassingen. Wereldwijd heeft de veenproducerende industrie zich verenigd. Omdat de producenten van substraten zich ondervertegenwoordigd voelden, hebben zij Growing Media Europe AISBL opgericht, om het belang van de Europese producenten op de Europese agenda te zetten. In Nederland vertegenwoordigt branchevereniging VPN de Nederlandse substraat- en potgrondfabrikanten.
|
|
|
| Er zijn nog geen reacties. |
Tip de redactie
|
