Innoveren doe je niet alleen

ARTIKEL

Hein van Iersel, maandag 29 juni 2020

454 sec

Boomkweker Joost Sterke deelt zijn innovaties en voortrekkersrol graag, ook uit eigen eigenbelang

Als redacteur van een boomkwekersvakblad kom ik vaak boomkwekers tegen die welbewust kennis achterhouden, omdat ze niet willen dat collega-kwekers daar gebruik van maken. Hoe logisch dat ook is, boomkweker Joost Sterke redeneert - ook uit eigenbelang - andersom: 'Ik deel mijn innovaties graag, omdat dit de enige manier is om te zorgen dat de industrie interesse houdt in de sector. En die industrie heb ik nodig bij mijn innovaties.'

Joost Sterke

Ik ben bij Sterke om over iets heel anders te praten, maar binnen tien minuten ligt er al een indrukwekkend dikke ordner op tafel met daarin verslagen, kaarten en rapporten van wat Sterke allemaal doet op het gebied van precision farming. Want daar hebben de meeste innovaties van Sterke mee te maken.

Op 35 hectares volle grond, een kleine hectare kas en vier hectares containerveld worden naast Prunus en Taxus ook Ilex, Photinia en Hortensia geteeld. Deze haag- en solitaire planten worden uitgeplant op zandgrond met circa 4 procent organische stof. Er wordt daarbij zoveel mogelijk machinaal gewerkt. De plantgaten worden machinaal geboord met ondersteuning van gps. Hierdoor kan ook het snoeien, rondsteken en ondersnijden gps-gestuurd uitgevoerd worden. Ook op het 20 hectares grote zusterbedrijf Tricolor, dat gespecialiseerd is in zwaardere haagplanten, wordt alles met gps gedaan.

Naast de eigen vollegrondskwekerij van middelgrote haagplanten met een kas en containerveld exploiteert Sterke met zijn zakenpartners Denis Mulders en Jan Bertens nog een tweede kwekerij, Tricolor Plant . Hiervoor verzorgt hij met zijn team de exploitatie en verkoop en Denis Mulders voert het specialistische loonwerk uit, zoals rooien en snoeien. Sterke: 'Ik ben met dit bedrijf gestart om wat sneller te kunnen groeien. Ik dacht op een gegeven moment: als ik in dit tempo doorgroei, ben ik op mijn tachtigste waar ik wil zijn. Door de samenwerking kan het allemaal wat sneller en kan ik vooral ook de grotere maten aanbieden. Met Tricolor leveren we eigenlijk dezelfde soorten, zoals Prunus, Taxus en Ilex, maar dan in de grotere maten.

Precision farming

Iedereen kent het woord precision farming, maar in de boomkwekerij is dit nog een weinig toegepast begrip. Een goede definitie zou kunnen zijn dat je iedere individuele plant precies geeft wat deze nodig heeft. Sterke geeft een praktisch voorbeeld. 'Vroeger - en dat is nog helemaal niet zo lang geleden - liet ik grondmonsters van een bepaald perceel maken. Ik maakte een mengmonster van bijvoorbeeld vier plekken. Dat stuurde ik in en daar kwam een pH uit. Nu laat ik datzelfde perceel scannen met een bodemscanner en blijkt dat er verspreid over het perceel een verschil in de pH zit van minimaal één punt. Met die kennis in de hand kun je het teeltplan aanpassen, bijvoorbeeld door op de plekken met een hogere pH andere gewassen te planten, zoals Ilex, op wat zuurdere grond dan Prunus. Maar ik kan ook extra bekalken op die plekken

Ook bemesten is iets wat Sterke al grotendeels volgens de precision farming-methode doet. Sterke plant met behulp van gps, wat inmiddels zo ongeveer standaard is, maar combineert dit met bemesting. Vóór op de machine die de plantgaten boort, wordt een doseerunit gemonteerd die exact op de plaats van het plantgat een hoopje mest deponeert. Die mest wordt door het boren iets naar de zijkant gebracht en ligt na het planten mooi in een cirkeltje om de plant heen. Ideaal, volgens Sterke.

Osmocote

De meststoffen die Sterke hiervoor gebruikt, zijn direct op de glasteelt gebaseerd. Sterke: 'Ik zag dat ICL mooie producten met een lange afgifteperiode beschikbaar had voor de glas-en containerteelt, die in de volle grond eigenlijk niet werden toegepast. Daar ben ik proeven mee gaan doen. Inmiddels is de Osmocote voor de glasteelt aangepast voor de volle grond in een iets goedkopere versie.'

De meststof die Sterke nu gebruikt, is Osmocote Preplant van ICL Specialty Fertilizers. Deze is speciaal ontwikkeld voor de teelt van heesters, coniferen en laanbomen op zandgrond. De coating zorgt ervoor dat de nutriënten en sporenelementen gedoseerd beschikbaar komen voor de plant, sneller bij groeizaam weer, langzamer bij koude en droge omstandigheden. Zo zou er maar één dosering nodig zijn voor twee jaar groei.

Het geen zin heeft om te investeren in precision farming als je de opbrengst niet precies kunt meten

Opbrengst meten

Sterke: 'Ik sprak met Jacob van den Borne. Van den Borne is aardappelteler en een voorloper op het gebied van precision farming in Nederland. Hij maakte de opmerking dat het geen zin heeft om te investeren in precision farming als je de opbrengst niet precies kunt meten. Daar zijn we nu mee bezig. We hebben een eigen drone die een scan kan maken van een perceel. Met gespecialiseerde software kun je dan bepalen hoeveel planten je op een perceel hebt staan, maar je kunt ook tot op 0,3 mm nauwkeurig bepalen hoe groot deze planten zijn. Dat laatste besteden we overigens uit aan een gespecialiseerd bedrijf, Dronewerkers'.' Sterke laat een kaartje zien van een perceel Taxus: 'Met de drone hebben we bepaald dat hier 11.725 planten op staan. Na handmatig natellen bleek dat de drone er zeven gemist heeft. De grootste vraag is natuurlijk niet het aantal planten, maar de maatvoering. Ik wil naar Grootgroenplus of een andere beurs gaan met een exacte voorraadlijst. Normaal kost dat dagen werk; nu laat je de drone vliegen en stuur je de videobeelden naar Van Boven Drones. Dan weet je exact wat je hebt aan planten en waar ze staan. Het is volgens Sterke nog toekomstmuziek, maar de toekomstvisie is dat hij op termijn een rooimachine de kwekerij in kan sturen met een kaart waarop staat welke planten gerooid moeten worden. De machinist ziet dan op zijn tablet rode en groene stipjes. De rode laat hij staan; de groene stipjes neemt hij mee naar de loods.'

Kaart

Sterke wijst op de kaart: 'Door een inventarisatie met een drone krijgt je ook andere inzichten. Met het blote oog zul je het niet zien, maar hier staat bijvoorbeeld naast het perceel Taxus een eikenbos dat veel water wegtrekt. Daardoor zijn de planten daar iets kleiner. Ik kan precies uitrekenen wat dat bos 'mij kost'. Of hier bijvoorbeeld; ook hier zijn de planten net iets kleiner. Dat komt door de ammoniakuitstoot van een geitenhouderij die daarnaast ligt. Met de kennis die je daarmee vergaart, kun je wat doen, bijvoorbeeld meer water geven of anders bemesten.'

'Hier zorgt een eikenbos voor kleinere planten, daar de ammoniakuitstoot van een veehouder'

Water

De volgende stap in het precision farming-proces is natuurlijk het water geven. Sinds kort geeft Sterke alle percelen rondom zijn hoofdlocatie in Haaren ondergronds water. Dat doet hij met druppelslangen, die een centimeter of zes de grond in worden gebracht. Je zou deze slangen ook op de grond kunnen leggen, maar dan worden ze snel kapotgebeten door konijnen. Op deze locatie heeft Sterke gelukkig geen beperkingen wat betreft grondwateronttrekking. Hij ziet dat wel als een belangrijk probleem van de toekomst. Sterke: 'Het is nu al bijna onmogelijk om een legale beregeningsput te krijgen en de waterschappen stellen hier ook steeds hogere eisen aan. Als je nu een put wilt overnemen van iemand, moet je aantonen dat de nieuwe locatie verder van een natuurgebied af ligt dan de oude put.' Sterke ergert zich daar duidelijk aan. Hij begrijpt dat er regels en normen zijn, maar zou graag zien dat er meer partnerschap zou zijn, bijvoorbeeld tussen waterschappen en kwekers. Nu is het vaak eenrichtingsverkeer. Dat haalt volgens Sterke het enthousiasme weg bij kwekers.

Gps-mollen

De ondergrondse beregening zorgt voor komische bijverschijnselen, zoals gps-mollen. De mollen op de percelen van Sterke weten precies dat er onder de irrigatieslangen net iets meer wormen zitten dan in de rest van de akker en trekken nu rechte strepen in plaats van kriskras.

Sterke: 'De kosten van ondergronds beregenen vallen heel erg mee. Het intrekken van de slangen kost ongeveer 1500 euro per hectare. Ik heb berekend dat de kosten van normaal bovengronds beregenen ongeveer 500 euro per hectare jaar bedragen zijn. In een teelt van drie jaar heb je de slangen dus terugverdiend.'

Iedere innovatie heeft te maken met beginnersproblemen. Sterke heeft nu bijvoorbeeld last van vogels die de slangen kapot pikken. Dat zou kunnen worden opgelost door de slangen wat dieper te leggen of door zwaardere en dus wat duurdere slangen te gebruiken die wel bestand zijn tegen het gepik van vogels.

Ook het plaatsen van de slangen is precision farming te noemen. Twee rijen planten staan 35 cm van elkaar af en er wordt een kluit gestoken van 28 cm. Dan blijft er een strook van 7 cm over waar de druppelslang in gelegd moet worden. De druppelslangen worden nu na één teelt verwijderd en gerecycled, maar Sterke denkt erover om de slangen te laten liggen tijdens de rondes dat er achtereenvolgens mais en afrikaantjes worden geplant. Dat zou ook voordelen hebben. De mais wordt per kilo betaald, en ook bij de afrikaantjes geldt: hoe hoger de opbrengst, hoe beter. In de praktijk zal dat waarschijnlijk tegenvallen: als je met tractoren het veld op gaat om te rooien of te zaaien, is het bijna onvermijdelijk dat je de slangen beschadigt.

Vooroplopen

Sterke is zelfbewust genoeg om te weten dat hij als kweker mede vooroploopt bij de implementatie van precision farming in de boomkwekerijsector. Dat werd nog eens bevestigd toen hij vorig jaar op Baumschultechnik in Ellerhoop in Duitsland was. Sterke: 'Dat viel mij helaas een beetje tegen. Ik heb niet echt iets gezien wat ik nog niet kende en had het idee dat Nederland vooroploopt op Duitsland.'

Vaak zijn de partners waarmee Sterke samenwerkt dan ook slechts ten dele actief in de boomkwekerijwereld. Van Boven Drones, bijvoorbeeld, is vooral actief in de teelt van verse groente en heeft voor die sector modellen ontwikkeld om opbrengstvoorspellingen te doen. Ook Huybregts uit Zundert, die met zijn Veris-grondscanner voor Sterke werkt, is veel breder georiënteerd dan alleen op de kwekerijsector. En dat is precies wat Sterke bedoelt met het delen van innovaties: om deze en andere bedrijven geïnteresseerd te houden in de kwekerijsector, moeten ook andere boomkwekers van deze technieken gebruik gaan maken.

Miscanthus als afdekmateriaal

100.000 ideeën

Een van de collega-kwekers die ik voor deze Regio in beeld-special over Midden-Brabant sprak, omschreef Sterke respectvol als een man met 100.000 ideeën die er ook nog 99.999 uitvoert. Als je met Sterke over zijn percelen en door de kas loopt, heeft hij overal wel een verhaal bij waaruit blijkt dat hij er goed over heeft nagedacht. Maar helaas, dit vakblad heeft maar een beperkt aantal pagina's en ook collega-kwekers moeten een plekje krijgen. Eén innovatie is nog noemenswaardig en veelbelovend voor andere kwekers, namelijk het gebruik van Miscanthus als afstrooimiddel. Miscanthus oftewel olifantengras wordt wel geplant om te worden verwerkt in biocentrales, maar hoveniers gebruiken het ook wel als afstrooi- of mulchlaag op vasteplantenborders. Sterke heeft direct aan de N65 een perceel van 1.5 hectares waar dit gras groeit en gebruikt het afgemaaide en verklepelde eindproduct als afstrooimiddel. Dat lijkt prima te werken en relatief goedkoop. Om het bewijs te leveren, houdt Sterke een pot op zijn kop en inderdaad: het materiaal blijkt prima te liggen en hecht goed aan elkaar.

Opmerkingen over Sur of Subsurface watergeven bij meerjarige teelten Broere Beregening

De grens ligt ongeveer bij 10cm diepte in de ondergrond, afhankelijk van de grondsoort. Een dunwandige dripslang (6 tot 10 mil) gaat bij voorkeur een paar centimeter onder de grond om schade door vogels en wild te beperken. Een middenklasse slang 10, 15 of 30 mil gaat gerust voor enige jaren 5 tot 10 cm de grond in. De zware slangen van 40 of 45 mil kunnen boven de grond maar ook tot 60cm diep in de grond worden gelegd. In verband met de wensen om mechanische de grond te kunnen blijven bewerken gaan veel slangen ca. 10 cm de grond in.
Subsurface water geven op bijvoorbeeld 45cm werkt compleet anders. Daar maak je gebruik van de capillaire eigenschappen van de locale grondsoort, op een manier dat je een minimum aan drain creëert. Dus om de andere dag 15 beurtjes van een paar minuten met voldoende pauze ertussen. Een voorwaarde gebruik PCND slangen (Pressure Compensating No Drain). Is er voldoende water beschikbaar is een slang met een lage afgifte per dripper en PCAS Pressure Compensating Anti Sifon voldoende. Keuze slang wordt gemaakt op basis van de teelt en de grondsoort! De filtratie bepaalt grotendeels de levensduur van de dripslang.

Arie Jan Broere

Surface watergeven tot 10cm diepte doe je minimaal een uur of langer met altijd een dag ertussen.

Osmocote Preplant

Osmocote Preplant van ICL Specialty Fertilizers is de enige "high-tech" meststof voor plantgatdoseringen in de vollegrond. Het is nu mogelijk om op bij de inplant voeding voor twee seizoenen mee te geven.
Deze gecontroleerd vrijkomende meststof is speciaal ontwikkeld voor rechtstreeks doseren in het plantgat tijdens het planten van heesters, coniferen en laanbomen van stek (blote wortel) tot 3-jarige gewassen.
De bewezen voordelen zijn:
• Verbeterde plantkwaliteit door effectievere bemesting
• Zeer efficiënt voeding geven direct in de wortelzone, waardoor er minder meststoffen nodig zijn
• Slechts één toepassing bij inplant i.p.v. meerdere keren strooien met standaard meststoffen
ICL, Erik Brachter

Drone vluchten

De drone vluchten en beeldverwerking zijn uitgevoerd door het bedrijf Dronewerkers.. Voor de boomkwekerij zijn specifieke producten ontwikkeld die per perceel de voorraad kunnen bepalen. Hierbij worden honderden foto's gemaakt, die op een 'cloud platform' aan elkaar worden gelegd tot 1 grote kaart van het perceel. Op basis van deze kaart kan het aantal stuks per perceel worden bepaald. Voor iedere boom kan onder andere de diameter en de boomhoogte worden berekend. Door het plantschema over deze kaarten te leggen kan precies voor ieder ras worden berekend hoeveel stuks in welke maatsortering er nog beschikbaar zijn. De boomhoogtes zijn in het veld nagemeten en kwamen deze op enkele centimeters met de werkelijkheid overeen.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie