Bart van Gerwen: 'Als je overal dicht bovenop zit, kun je op tijd bijsturen'

ARTIKEL

Karlijn Raats, woensdag 31 juli 2019

445 sec

Young grower wil elke dag meer uit zijn bedrijf halen

De rubriek Young grower belicht een opvallende nieuwkomer of jonge kweker. Bart van Gerwen Boomkwekerij uit Oirschot bestaat twaalf jaar. Ondernemen zit Bart van Gerwen in het bloed, hoewel zijn ouders geen ondernemer zijn en ook niets met bomen te maken hebben. Het vakblad ziet dat het talent ervanaf spat, maar Van Gerwen wil nadrukkelijk bescheiden blijven, zich niet meten met anderen en gefocust blijven. 'Mijn eigen kracht is genoeg.'

Van Gerwen (32) groeide op in een rijtjeshuis in Oirschot en zijn ouders zijn altijd in loondienst geweest. Zijn vader is automonteur van beroep. Toch zat kweken er al vroeg in. Van Gerwen begon als vijftienjarige met het opkweken van boompjes op een stukje van het land van zijn opa, die ooit kleinschalige boer was. Daarna huurde hij van de buurman een perceeltje van een halve hectare om zaailingen op te kweken. Vanaf dat perceel had Van Gerwen zicht op de schuur waar zijn bedrijf nu in zit. 'Ik had altijd de vurige hoop dat ik de schuur ooit voor een eigen bedrijf zou kunnen gebruiken', vertelt hij.

Van Gerwen houdt van een nette schuur en kwekerij.

Het bedrijf

Tijdens en na de middelbare agrarische school was Van Gerwen in totaal acht jaar in loondienst bij spillenkweker P. Heijms in Oirschot. In 2007 begon hij zelf spillen te kweken. Van lieverlee ging hij over op bomen, omdat hij daar meer afzetmogelijkheden in zag. Inmiddels kweekt hij bomen op 25 hectare, waarvan 2 ha van hemzelf. Elf hectare krijgt water via de dit jaar aangelegde druppelleiding. Af en toe koopt Van Gerwen iets bij een andere boomkwekerij, maar alleen om orders rond te krijgen. De boomkwekerij levert voornamelijk aan cash & carry-bedrijven, maar ook aan collega-boomkwekerijen. Tussen de tien en twintig vaste klanten komen wekelijks of tweemaal in de week bomen inladen. In totaal heeft het bedrijf zo'n 75 tot honderd klanten, waarvan ongeveer twintig cash & carry-bedrijven uit Nederland en België. Er wordt naar vijf bedrijven in Engeland geëxporteerd. Het werk wordt gedaan met vier vaste medewerkers met daaromheen een flexibele schil, die vooral actief is in de winter. Dit jaar gaat Van Gerwen weer naar school: hij gaat een verkorte managementopleiding volgen aan de Has in 's Hertogenbosch.

'Natuurlijk kunnen wij fatsoenlijk bomen kweken, maar het gaat erom dat je fatsoenlijk kunt verkopen'

Van minimaal naar mooie winst

Van Gerwen is blij dat hij zo vroeg is begonnen met ondernemen, toen hij nog thuis woonde. 'Terugkijkend is het opstarten van een bedrijf een hele investering. De eerste jaren was het alleen maar investeren. De geleende bedragen om het bedrijf te laten groeien, werden alleen maar groter. We verkochten goed, maar dat was onder de streep niet te zien. Toen we kosten begonnen te maken voor één hectare, hadden we nog maar de opbrengsten van een halve hectare. En toen we daarna naar twee hectare uitbreidden en investeerden in machines, kwam er alleen maar geld binnen van die ene hectare, en ga zo maar door. Ook de Belastingdienst kwam langs, omdat ik op de een of andere manier toch wat had weten te verdienen. Het was jarenlang niet eenvoudig. Je hebt gewoonweg zes tot acht jaar lang geen geld; alles gaat in het bedrijf zitten. Ik vroeg me toen weleens af waartoe dat allemaal moest leiden. Ik heb daarop de hulp ingeroepen van Abab Accountants en Advies. Daarnaast heb ik samen met iemand een bedrijfsplan gemaakt, zodat ik kon zien waar ik uiteindelijk op uit zou komen in de toekomst. Dat plan is uitgekomen. Vanaf 2012 ging het bergopwaarts en vanaf 2016 begonnen we geld te verdienen. Maar ik kon dit bedrijf starten omdat ik lang thuis gewoond heb en daardoor geen financiële verplichtingen had. Anders was het altijd kleinschalig gebleven en was ik tussen wal en schip gebleven. Met de huidige omvang van mijn bedrijf hoor ik er wel een beetje bij.'
Van Gerwen blijft in de tussentijd bescheiden. Hij en zijn vriendin Loes bouwen op de grens van Oirschot een prachtig huis. Dat laat zien waarvoor hij altijd zo hard gewerkt heeft.

Martijn (links) en Sem (rechts) maken bamboe leirekken.

Zakelijke insteek

Als hij zichzelf moet omschrijven, noemt Van Gerwen het woord zakelijk. 'Ik ben altijd aan het tellen. Ik houd alles zelf bij in het uitgebreide Abab Online-boekhoudprogramma. Daar krijg ik veel informatie uit, waarmee ik kan sturen in het bedrijf. Ik werk met een boekjaar van juni tot juni, omdat het leverseizoen loopt van oktober tot april. In de eerste vier maanden gaat het erom dat we de kosten dekken; in de laatste anderhalve maand van het seizoen moeten we ons geld verdienen. Vooral cash & carry-bedrijven kopen tot en met het eind van het seizoen in. Daarom proberen we voor hen ook de wat schaarse artikelen beschikbaar te houden. Dat was het afgelopen jaar een hele uitdaging.'

Het is bij Van Gerwen nog nooit slecht gegaan met de verkoop. Hij heeft dus nog nooit hoeven bijsturen om de boel recht te trekken. 'Ik ga ervan uit dat alle kwekers hun kwekerij op orde hebben en het kweken in de vingers hebben. Kwekers verschillen onderling in de mate waarin ze de zaken onder controle hebben. Als je overal dicht bovenop zit, heb je snel in de gaten wanneer je moet bijsturen. Dan kan het volgens mij nooit héél slecht aflopen.'

'Het bedrijf staat er nu zoals ik het wil. Ik ben tevreden'

Regeren is vooruitzien

Daarnaast kun je volgens Van Gerwen als boomkweker verschil maken met je manier van verkopen. 'Een boom wordt alleen maar meer waard, dus op zich is het niet heel moeilijk om er geld aan te verdienen. Maar je moet bijvoorbeeld wel de vraag redelijk kunnen inschatten en je voorraad daarop afstemmen. Op een zoeklijst staan niet altijd de totale aantallen, vooral niet als het gaat om megapartijen. Die worden opgesplitst, omdat niemand zulke grote aantallen aanbiedt. Die wisselwerking van vraag en aanbod geldt niet alleen dit seizoen, maar ook het volgende. Je moet als kweker dus goed vooruit kunnen denken en goed letten op inkopers. Je maakt een inschatting van de vraag en van de schaarste in de markt. Dat is een spel dat je als kweker de hele dag speelt. Dat is ons vak.'

Van Gerwens woning wordt momenteel gebouwd.

Belegging

Vaak loopt Van Gerwen hardop te denken als hij door de kwekerij loopt: 'Deze worden mooi volgend jaar!' Zijn collega's maken er weleens grapjes over. 'Als ik er vijfhonderd over heb, kan ik er op zich nog best honderd verkopen. Maar ik laat ze het liefste staan, vooral soorten die schaars zijn, zodat ze het jaar erop meer opbrengen en wij aan het eind van het seizoen interessant blijven voor verschillende afnemers.' Maar iedereen wegjagen en alleen de hoofdprijs vragen is ook niet wat Van Gerwen wil. Deze tweestrijd zorgt weleens voor innerlijke strijd. 'Met name goede en vaste klanten wil ik niet met lege handen naar huis sturen.'

De young grower is nooit met grote restpartijen blijven zitten. Het opbouwen van de voorraad kan hij prima inschatten. 'Ik vind het een vorm van beleggen', verklaart hij. 'Er kleven allerlei risico's aan als je bomen achter de hand houdt om ze in waarde te laten stijgen. Risico's op het gebied van werkzaamheden en het tijdstip waarop je die uitvoert, heb je als kweker zelf in de hand, maar de weersomstandigheden niet. Je weet dus niet of je de bomen die je achterhoudt volgend jaar kunt verkopen.' Die risico's vindt hij tegelijkertijd het mooie aan het vak van laanboomkweker. 'Er zijn risico's, maar evenveel kansen. Ik kan elke dag cijfermatig nog meer uit het bedrijf halen. Dat is mijn ware drijfveer.'

'Als je een laanboomkwekerij start, heb je de eerste zes tot acht jaar niets; alles gaat in het bedrijf'

Bescheiden en tevreden

De jonge kweker beaamt dat hij profiteert van de gunstige economische tijd. Het valt op dat hij niet als een malle aan het investeren is geslagen. Van Gerwen is zuinig op de centen en terughoudend als het gaat om meer opplanten. Ook al geeft hij toe dat het soms moeilijk is om niet met de economische flow mee te gaan. 'Het is verleidelijk om op te schalen en meer personeel aan te nemen. Maar ik houd er altijd rekening mee dat er ook mindere tijden kunnen komen.' In 2015 heeft Van Gerwen eenmaal opgeschaald met het opplanten van 6 hectare, om te kijken of dat beviel. Dat bleek niet het geval. 'Hoe meer je opzet, hoe meer zorgen je hebt omdat er dan ook meer mis kan gaan. Stormschade, een natte of megadroge zomer, meer druk met opplanten en een groter personeelsbestand, waarop je minder grip hebt', somt hij op. 'Ik vroeg me af wat ik eigenlijk aan het doen was, waar ik mezelf in manoeuvreerde. Of ik mijn hele leven krom zou moeten liggen om alles te kunnen betalen. Ik wil niet een groot bedrijf hebben om maar groot te zijn; ik wil een bedrijf om geld te verdienen.'
De totale productie in 2019 ligt rond de honderdduizend bomen. Van Gerwen: 'Daar ben ik content mee. In mijn omgeving merk ik dat collega-kwekers ook tevreden zijn met wat ze hebben. Zo'n instelling is natuurlijk goed om overproductie te voorkomen.'

Efficiënter werken

De young grower is vrij stellig in zijn wens om niet te groeien in omvang. Hij heeft andere plannen. 'Ik wil de omzet laten groeien door efficiëntieslagen te maken, bijvoorbeeld door percelen of soorten eerder te snoeien, zodat we het jaar erop nog sterker uit de bus komen. Doordat je de boom snoeit, dwing je jezelf om die niet vroegtijdig te verkopen voor het snelle geld. In een jaar kan een boompje van 40 euro uitgroeien tot een boom van 80 euro. Uiteraard gaat dat na een bepaalde diktemaat weer bergafwaarts. Je moet proberen te pieken op het juiste moment. Dat verschilt per soort ieder jaar opnieuw. Er is nog zoveel mogelijk; daar heb ik geen extra hectares voor nodig. Bovendien maak ik mijn personeel ook niet blij als het aantal hectares fors toeneemt.'

Van Gerwen wijst vanaf de koffietafel door het raam naar drie jongens, die in de loods bamboe leirekken aan het maken zijn. 'Mijn medewerkers zijn allemaal al jarenlang bij me. Ze leveren goed en nauwkeurig werk en de sfeer is prettig. Ik denk dat een blijk van waardering op verschillende manieren leidt tot het beste eindresultaat en een prettige werksfeer, zowel op de korte als lange termijn. Ik jaag ze ook niet op. Wij werken van half acht tot half vijf en zijn in het weekend vrij. Er is geen "moeten" bij.'

Toch werken velen zich in het leverseizoen een slag in de rondte. Van Gerwen: 'Dat zijn ze denk ik gewend van vroeger, in de agrarische wereld waar je altijd hard moest werken voor weinig. In de laanboomteelt kun je ook relatief minder doen voor meerl. De jonge kwekers van tegenwoordig snappen dat en werken 's avonds niet meer zoveel over. In het seizoen werken we één avond over; dan kunnen we de arbeidspieken met meer handen opvangen. Wanneer we een avond overwerken, eten we samen en werken we met muziek aan. Het moet wel leuk blijven; iedereen moet kunnen rusten en er een sociaal leven opna kunnen houden. Dat kán ook in deze tijd, als je je beleid instelt op goede prijzen. Ze zeggen weleens: op zaterdag wordt er overproductie gedraaid. Natuurlijk zijn er uitzonderingen en hangt de vlag er niet bij alle bedrijven even goed bij. Als je als ondernemer zwaar gefinancierd bent en net een slecht jaar hebt gehad, wil je natuurlijk flink gas geven.'

'Er is binnen het bestaande nog zoveel mogelijk; daar heb ik geen extra hectares voor nodig'

Van Gerwen geeft toe dat de pas op de plaats van veel andere kwekers vooral is ingegeven door het gebrek aan beschikbare arbeidskrachten. 'Als er meer personeel aangetrokken kon worden, zou de productie op veel plaatsen weer toenemen, denk ik. Maar dat geldt dus niet voor mij.'

Brandschoon

Aan sommige dingen is te merken dat Van Gerwen niet van een boerenbedrijf komt, zoals veel boomkwekers. 'Ik heb geen verstand van machines. Mijn medewerkers wel. Ik geef ze daarin vrijheid en verantwoordelijkheid. Aan de andere kant wil ik dat de machines, gereedschappen, schuur het en terrein altijd schoon zijn. Ik houd niet van modder. Ik wil op de kwekerij ook geen rommel zien of lukraak geparkeerde tractoren in de schuur. Ik maak er liever een uurtje extra voor vrij om netjes te kunnen werken. Het personeel vindt de schone werkomstandigheden ook superfijn.'

Open blik, maar ook focus

Buiten de kwekerijbranche om zoekt Van Gerwen ook contact met andere ondernemers. In de meeste gevallen zijn het ondernemende vrienden met wie hij ervaringen deelt. 'Het is verfrissend om vanuit een heel andere hoek naar bedrijfsvoering te kijken. Omdat we in andere branches zitten, kunnen we vrijuit met elkaar sparren. Een klant is tenslotte een klant, boekhouden is een kunstje en marktwerking berust overal op dezelfde mechanismes.'

Hij meet zich liever niet met collega-kwekers. 'Als ik bij een ander de percelen zie, denk ik weleens: O, wat prachtig, wat staan hier veel bomen, kijk eens hoeveel vrachtwagen daar staan. Ik weet inmiddels dat dit op zich niet zoveel zegt. Een ander kan wel tweemaal zoveel uren draaien, andere verkoopprijzen hanteren of een heel ander deel van de markt bedienen. Of andere boomkwekers nu beter of slechter draaien dan ik, ik richt me maar op wat ikzelf kan en doe. Mijn eigen kracht is genoeg. Ik ga mezelf niet ongelukkig maken door telkens naar anderen te kijken. Van andermans winst kan ik niet eten.'

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie